ઇઝરાયેલ તુર્કી સાથેના સંબંધોને મજબૂત કરવાના નિર્ણયથી પ્રાદેશિક સહયોગીઓને નારાજ કરવાથી સાવચેત છે.
જેરુસલેમ:
ઇઝરાયેલ અને તુર્કીએ ભૂમધ્ય રાષ્ટ્રો વચ્ચે વર્ષોના તણાવપૂર્ણ સંબંધો બાદ બુધવારે સંપૂર્ણ રાજદ્વારી સંબંધો ફરી શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી હતી.
ઇઝરાયેલના વડા પ્રધાન યાયર લેપિડે રાજદ્વારી સફળતાને “પ્રાદેશિક સ્થિરતા માટે મહત્વપૂર્ણ સંપત્તિ અને ઇઝરાયેલના નાગરિકો માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ આર્થિક સમાચાર” ગણાવી હતી.
લેપિડના કાર્યાલયે જણાવ્યું હતું કે રાજદ્વારી વિકાસમાં વધુ એક વખત બંને દેશોમાં રાજદૂતો અને કોન્સ્યુલ્સ જનરલ પોસ્ટ કરવામાં આવશે.
આ જાહેરાત ટોચના અધિકારીઓ દ્વારા પારસ્પરિક મુલાકાતો સાથે સંબંધો સુધારવાના મહિનાઓનાં દ્વિપક્ષીય પ્રયાસોને અનુસરે છે.
તુર્કીના વિદેશ પ્રધાન મેવલુત કાવુસોગ્લુએ કહ્યું કે રાજદૂતોની પરત ફરવું “દ્વિપક્ષીય સંબંધો સુધારવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે”.
પરંતુ તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે ઇઝરાયેલ સાથે ગાઢ સંબંધોને અંકારા “પેલેસ્ટિનિયન કારણને છોડી દેવું” તરીકે અર્થઘટન ન કરવું જોઈએ.
મે મહિનામાં કાવુસોગ્લુ 15 વર્ષમાં ઇઝરાયલની મુલાકાત લેનારા પ્રથમ તુર્કી વિદેશ મંત્રી બન્યા, એક પ્રવાસ દરમિયાન તેમણે કબજા હેઠળના પશ્ચિમ કાંઠે પેલેસ્ટિનિયન નેતૃત્વને પણ જોયા.
બે મહિના પહેલા ઇઝરાયેલના રાષ્ટ્રપતિ આઇઝેક હરઝોગની અંકારાની સીમાચિહ્ન મુલાકાત દરમિયાન, તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને તેમની મીટિંગને “અમારા સંબંધોમાં એક વળાંક” તરીકે ચિહ્નિત કર્યું હતું.
ગાઝામાં ઇઝરાયેલી લશ્કરી કાર્યવાહી બાદ 2008માં દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં ખટાશ શરૂ થઇ હતી.
2010 માં ગાઝામાં સહાય વહન કરીને નાકાબંધીનો ભંગ કરવાનો પ્રયાસ કરતી ફ્લોટિલાનો એક ભાગ, તુર્કી માવી મારમારા જહાજ પર ઇઝરાયેલી હુમલાને પગલે 10 નાગરિકોના મૃત્યુ પછી સંબંધો સ્થિર થયા હતા.
એક સંક્ષિપ્ત સમાધાન 2016 થી 2018 સુધી ચાલ્યું, જ્યારે પેલેસ્ટિનિયનોની હત્યા પર ફરી એકવાર રાજદૂતોને પાછા ખેંચવામાં આવ્યા. 2018 થી 2019 દરમિયાન સરહદી વિરોધ દરમિયાન ઇઝરાયલી દળો દ્વારા 200 થી વધુ ગાઝાન્સને ઠાર કરવામાં આવ્યા હતા.
પેલેસ્ટિનિયન અધિકારો ‘બચાવો’
જુલાઈ 2021 માં હરઝોગે સત્તા સંભાળી તે પછી સાર્વજનિક રીતે સમાધાન શરૂ થયું.
ઇઝરાયેલી રાષ્ટ્રપતિએ બુધવારે કહ્યું હતું કે સંબંધોનું સંપૂર્ણ નવીકરણ “વધુ આર્થિક સંબંધો, પરસ્પર પર્યટન અને ઇઝરાયેલ અને તુર્કીના લોકો વચ્ચે મિત્રતાને પ્રોત્સાહન આપશે”.
તાજેતરના વર્ષોમાં રાજદ્વારી મતભેદો હોવા છતાં, વેપાર ચાલુ રહ્યો હતો અને તુર્કી ઇઝરાયેલી પ્રવાસીઓ માટે લોકપ્રિય સ્થળ રહ્યું છે.
જોકે ઈઝરાયેલે ઈસ્તાંબુલમાં તેના નાગરિકો સામે ઈરાની હત્યાના કાવતરાને ટાંકીને જૂનમાં તેના નાગરિકોને ઘરે પાછા ફરવાની ચેતવણી આપી હતી.
પછી લેપિડે અંકારાને આ મુદ્દે સહકાર આપવા બદલ આભાર માન્યો અને ઇઝરાયેલીઓએ ઝડપથી તેમની ટર્કિશ રજાઓ ફરી શરૂ કરી.
ઇઝરાયેલ તુર્કી સાથેના સંબંધોને મજબૂત કરવાના તેના નિર્ણય પર પ્રાદેશિક સાથીઓને નારાજ કરવા માટે સાવચેત છે, હરઝોગ તેની અંકારાની સફર પહેલા સાયપ્રસ અને ગ્રીસ મોકલવામાં આવ્યો હતો.
આ દરમિયાન તુર્કી એ વાત પર ભાર મૂકવા માટે ઉત્સુક છે કે ઇઝરાયેલ સાથે તેના સામાન્યકરણથી પેલેસ્ટિનિયનો માટે લાભ થઈ શકે છે.
“અમે હંમેશા કહ્યું છે તેમ, અમે પેલેસ્ટિનિયનોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનું ચાલુ રાખીશું,” કાવુસોગ્લુએ બુધવારે કહ્યું.
પશ્ચિમ કાંઠે સ્થિત પેલેસ્ટિનિયન નેતૃત્વ સાથેના તેના સંબંધો ઉપરાંત, તુર્કીએ ગાઝા પર શાસન કરતા ઇસ્લામિક જૂથ હમાસ સાથે પણ સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે.
જેરુસલેમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર સ્ટ્રેટેજી એન્ડ સિક્યોરિટીના પ્રમુખ એફ્રેમ ઇનબરે જણાવ્યું હતું કે નિરીક્ષકોએ “કોઈ ભ્રમમાં ન રહેવું જોઈએ” કે દ્વિપક્ષીય સંબંધો 1990ના દાયકામાં હતા તેટલા જ સારા હશે.
“જ્યાં સુધી એર્દોગન સત્તામાં છે ત્યાં સુધી ઇઝરાયેલ પ્રત્યે તુર્કી તરફથી ચોક્કસ પ્રમાણમાં દુશ્મનાવટ રહેશે, કારણ કે તેના ઇસ્લામિક જોડાણને કારણે. ઉદાહરણ તરીકે તે હમાસને સમર્થન આપવાનું ચાલુ રાખશે,” તેણે એએફપીને જણાવ્યું.
ઇઝરાયેલે 2007 થી ગાઝાના 2.3 મિલિયન રહેવાસીઓ પર નાકાબંધી લાદી છે અને – ઘણા પશ્ચિમી દેશો સાથે – હમાસને આતંકવાદી સંગઠન તરીકે નિયુક્ત કરે છે.
(હેડલાઇન સિવાય, આ વાર્તા NDTV સ્ટાફ દ્વારા સંપાદિત કરવામાં આવી નથી અને તે સિન્ડિકેટ ફીડમાંથી પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે.)