અમદાવાદ: સાબરમતીમાં ડી કેબિન અને ધર્મનગર વિસ્તારના ઘણા રહેવાસીઓ માટે, નામ ધર્મેન્દ્ર નાયક ઘંટડી વગાડી શકે નહીં, પરંતુ ‘બકાભાઈ’ને પૂછો અને તેઓ તરત જ તમને આ વિસ્તારમાં આવેલા સ્મશાનગૃહ તરફ નિર્દેશ કરશે. આ સાબરમતી રહેવાસી લોકોના મૃતદેહના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં મદદ કરી રહ્યા છે કોવિડ ગયા વર્ષથી દર્દીઓ.
“મારી પાસે જોધપુર ચોકડી પાસે એક સંસ્થામાં સ્ટોર મેનેજર તરીકેની નોકરી છે. જો કે, જો મને અંતિમ સંસ્કાર વિશે ફોન આવે છે, તો મારી પ્રાથમિકતાઓ સ્પષ્ટ છે. જો જરૂર પડશે, તો હું વહેલો નીકળીશ અને બીજા દિવસે તેની ભરપાઈ કરીશ. તેથી, હું ઘણા અંતિમ સંસ્કારમાં હાજરી આપું છું. છેલ્લું વર્ષ કોવિડ મૃત્યુ વિશે હતું. આ વર્ષે પણ, છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી મૃત્યુની સંખ્યા વધી રહી છે, અને હું પરિવારોને યોગ્ય કોવિડ પ્રોટોકોલ સાથે મૃતદેહોના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં મદદ કરું છું,” નાયક કહે છે.
જ્યારે મૃતક નજીકનો સંબંધી કે મિત્ર ન હોય તો પણ તે શા માટે અંતિમ સંસ્કારમાં ભાગ લે છે? નાયક કહે છે કે આજકાલ જે લોકો ધાર્મિક વિધિઓ જાણે છે તેઓ ઝડપથી પાતળા થઈ રહ્યા છે. “હું 16 વર્ષની હતી ત્યારે મારા પિતાએ મને અગ્નિસંસ્કાર માટે લઈ જવાની શરૂઆત કરી. તેમની ફિલસૂફી એવી હતી કે આપણે કોઈના લગ્ન કે શુભ પ્રસંગમાં હાજરી ન આપી શકીએ તો ઠીક, પણ નજીકના અને પ્રિય વ્યક્તિના મૃત્યુમાં પરિવાર સાથે ઊભા રહેવું જોઈએ. આજે ઘણાને ખબર નથી કે શરીરને કેવી રીતે સ્નાન કરવું, તેને સંપૂર્ણ રીતે બાંધવું અને અંતિમ સંસ્કાર કેવી રીતે કરવું. હું લોકોને તેમના પ્રિયજનોની અંતિમ યાત્રામાં મદદ કરવાનો પ્રયાસ કરું છું,” તે કહે છે.
કોવિડ મૃત્યુ વિશે વાત કરો અને નાયક પાસે શેર કરવા માટે ઘણી ટુચકાઓ છે: “મેં રોગચાળાની શરૂઆતથી કોવિડ પ્રોટોકોલ સાથે લગભગ 50 વ્યક્તિઓના અંતિમ સંસ્કાર કર્યા હશે. પહેલા બહુ ડર હતો, પણ ધીરે ધીરે કલંક ઓછો થયો. લગભગ 15-વિચિત્ર ઘટનાઓમાં, મૃતકના પરિવારના સભ્યો પણ હાજર ન હતા કારણ કે તેઓ કાં તો હોસ્પિટલમાં હતા અથવા તેઓનો ટેસ્ટ પોઝિટિવ આવ્યો હતો અને તેઓ ભાગ લઈ શક્યા ન હતા. આવા પ્રસંગોએ અમે અંતિમ સંસ્કાર કર્યા.
નાયક, હવે તેમના પુત્ર અને અન્ય લોકોને અંતિમ સંસ્કારની વિગતો શીખવી રહ્યા છે, જેથી ‘પરંપરાઓ લુપ્ત ન થઈ જાય’.