અમદાવાદ: ગાયના દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનોમાંથી બનાવવામાં આવે છે દેશી અથવા ઘરે પાળેલી ગાયો તેના ઔષધીય અને સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે પ્રીમિયમ કિંમત ટેગ ધરાવે છે. પરંતુ બજારોમાં વેચાતી ગાયના દૂધ અને દૂધની બનાવટોમાં ખરેખર દેશી ભારતીય ગાયની કેટલી પેદાશો હોય છે?
આ નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી (NFSU)ને બજારમાં વેચાતી ગાય ઉત્પાદનોના માનકીકરણ માટે વૈજ્ઞાનિક માર્કર્સને ઓળખવા માટે એક પ્રોજેક્ટ આપવામાં આવ્યો છે.
થી સંશોધન વૃદ્ધિ-પ્રાઈમ પ્રોડક્ટ્સ દ્વારા વૈજ્ઞાનિક ઉપયોગ હેઠળ ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે દેશી ગાયો (સૂત્ર-પીઆઈસી) ભારત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગની પહેલ, ત્રણ વર્ષનો પ્રોજેક્ટ સ્વદેશી ગાયની જાતિઓ એટલે કે ગીર-કાંકરેજ ગાય કે જેમાં અભ્યાસ માટે 90% થી વધુ શુદ્ધ જનીન પૂલ છે તેની ઓળખ સાથે શરૂ કરવામાં આવી છે.
NFSU ના વરિષ્ઠ આસિસ્ટન્ટ પ્રોફેસર જયરાજસિંહ સરવૈયાએ જણાવ્યું હતું કે સંશોધન આયુર્વેદ અને પરંપરાગત ભારતીય રિવાજોમાં વપરાતા પરંપરાગત પંચગવ્ય – દૂધ, પેશાબ, છાણ, ઘી અને દહીં પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
“અભ્યાસ ત્રણ માર્કર્સ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે – આનુવંશિક માર્કર, બાયો માર્કર્સ અને કીમો માર્કર્સ. તે અમને અન્ય દૂધાળા પ્રાણીઓ અને ગાયો, અને તે પણ દેશી અને ગાયોની અન્ય જાતિઓ વચ્ચે તફાવત પ્રદાન કરશે,” પ્રોફેસર સરવૈયાએ જણાવ્યું હતું.
સંશોધકોએ જણાવ્યું હતું કે પ્રથમ મુખ્ય કાર્ય એ ‘શુદ્ધ’ જાતિઓને ઓળખવાનું છે જે નિયંત્રણ નમૂનાઓ તરીકે કામ કરે છે જેની સામે ધોરણો સ્થાપિત કરી શકાય છે.
આ પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે રાજ્યમાં ઘણી ગૌશાળાઓનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો છે જેથી શુદ્ધ ગીર-કાંકરેજ ગાયો ઓળખવામાં આવે.
NFSU ના ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. જે.એમ. વ્યાસે જણાવ્યું હતું કે તારણો એવા મૂલ્યો પ્રદાન કરશે જે સંભવિત નિયમન ઘડવામાં મદદ કરી શકે છે તેની ખાતરી કરવા માટે કે આવા ઉત્પાદનોના ગ્રાહકો સાથે છેતરપિંડી ન થાય.
શહેર સ્થિત ગાય પ્રમોટર વિજય પરસાણાએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી ગાયના ઉત્પાદનો વિશે જાગૃતિ વધી છે. “દૂધ, ઘી, પેશાબ અને છાણ સહિત ગાય ઉત્પાદનોની માંગમાં તેમના સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે મોટી વૃદ્ધિ છે. ગાય ઉત્પાદનોની ગુણવત્તાની ખાતરી કરી શકે તેવા પરીક્ષણોની ઓળખ આ માંગમાં વધારાને વધુ વેગ આપવા માટે ખૂબ આગળ વધશે,” તેમણે જણાવ્યું હતું.
ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રીય કામધેનુ આયોગના અધ્યક્ષ વલ્લભ કથીરિયાએ ગાયના દૂધને પ્રમાણિત કરવાની શક્યતાનો અભ્યાસ કરવાના પગલાને આવકાર્યું હતું. “દેશી ગાયોના દૂધમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ, એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ, એન્ટિવાયરલ અને ઇમ્યુનોમોડ્યુલેટરી ગુણધર્મો જાણીતા છે. દેશી ગાયોના દૂધમાંથી ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપવાનો અમારો પ્રયાસ રહ્યો છે, અને અધિકૃત પ્રમાણપત્ર ફક્ત અમારા હેતુને વધુ મદદ કરશે,” તેમણે કહ્યું.