વડોદરા/રાજકોટ/સુરત/અમદાવાદ: આ વર્ષે, રંગોનો તહેવાર હજારો ગાયના છાણ તરીકે ગ્રહ પ્રત્યેના પ્રેમની ઘોષણા કરતી લીલી ચમક ધારણ કરશે. લોગ ના મોટા શહેરોમાં લાકડા બદલો ગુજરાત હોળીની આગ પ્રગટાવવા માટે.
ગુરુવારે ધાર્મિક વિધિ યોજાશે. નો ઉપયોગ ગાયનું છાણ લોગ લાકડા માટે જરૂરી વૃક્ષોની સંખ્યામાં ઘટાડો કરશે. વધુમાં, ધ પર્યાવરણને અનુકૂળ પહેલ પશુ આશ્રયસ્થાનોને નાણાકીય રીતે સશક્ત બનાવશે.
ગુજરાતમાં, ઓછામાં ઓછી 50 ગૌશાળાઓ, જેમાંથી મોટાભાગની સૌરાષ્ટ્ર અને મધ્ય ગુજરાતમાં છે, ગાયના છાણના લોગ બનાવી રહી છે. તેમના ઉત્પાદનોનો મોટાભાગનો હિસ્સો એવા લોકોને વિતરિત કરવામાં આવે છે જેમણે છેલ્લી મિનિટના ઑર્ડર આવવા છતાં અગાઉથી ઑર્ડર આપ્યા છે.
ગાય આધારિત ઉદ્યોગસાહસિકતા સાથે સંકળાયેલા અમદાવાદ સ્થિત મિતલ ખેતાણીએ જણાવ્યું હતું કે, “ગાયના છાણના લોગ લોકપ્રિયતા મેળવી રહ્યા છે અને મુખ્યત્વે પરંપરાગત ગૌશાળાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવે છે.”
વડોદરામાં, છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી ગાયના છાણના લોગના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપતા એક જૂથે 50,000 કિલોથી વધુ ઇકો-ફ્રેન્ડલી લોગનું વેચાણ કર્યું છે. સ્વયંસેવકોમાંના એક વિરલ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે, “અમે આ વર્ષે 230 થી વધુ રહેણાંક વસાહતોને ગાયના છાણના લોગ સપ્લાય કર્યા છે અને લોકો હજુ પણ તેમને બોલાવી રહ્યા છે.”
ચૌધરીએ કહ્યું, “હોળીની પૂજા માટે લાકડાનો ઉપયોગ ઘટાડવાનો વિચાર છે.” “તેમજ, ગાયના છાણને બાળવાથી હવા શુદ્ધ થાય છે અને પ્રદૂષણ ઘટાડવામાં મદદ મળે છે.”
વડોદરાના એક વેપારી, દિપક પટેલ, જેમની સોસાયટી ગાયના છાણનો ઉપયોગ કરશે, કહે છે કે આ વલણ લાકડાની જરૂરિયાતને ઘટાડી દેશે.
ગાયના છાણની કિંમત 5-15 રૂપિયા પ્રતિ કિલો છે જે બોનફાયર માટે 12-35 રૂપિયા પ્રતિ કિલો વેચાતા લાકડા કરતાં પણ સસ્તી છે
સૌરાષ્ટ્રમાં લોકો પરંપરાગત રીતે લાકડાની જગ્યાએ ગાયના છાણમાંથી બનેલા બ્લોકને પસંદ કરે છે. રાજ્ય પ્રાણી કલ્યાણ બોર્ડના સભ્ય રાજેન્દ્ર શાહે જણાવ્યું હતું કે, “સૌરાષ્ટ્રમાં બહુ ઓછા આયોજકો લાકડાનો ઉપયોગ કરે છે. અહીં મોટા ભાગના લોકો ગાયના છાણ અને ઘાસનો ઉપયોગ કરે છે.”
ગુજરાત શ્રી સુરત પાંજરાપોળ, દક્ષિણ ગુજરાતના સૌથી મોટા પશુ આશ્રયસ્થાનોમાંનું એક, ગયા વર્ષે 10 ટનની સરખામણીએ 70 ટનથી વધુ ગોબરના લોગ બનાવશે. આશ્રયસ્થાનમાં 7,500 થી વધુ ઢોર છે જે ઘાયલ, બીમાર અથવા વૃદ્ધ છે.
બીમાર અને વૃદ્ધ ઢોરની સંભાળ રાખતા આશ્રયસ્થાન માટે ગાયના છાણના લોગ આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત બની ગયા છે,” ગુજરાત શ્રી સુરત પાંજરાપોળના મેનેજર અતુલ વોરાએ જણાવ્યું હતું.
“તેમના ફાયદાઓને જોતાં, ગાયના છાણનો ઉપયોગ માત્ર હોળીની આગ માટે જ નહીં પરંતુ હવન અને અગ્નિસંસ્કાર માટે પણ કરવામાં આવે છે.”
ગાયના છાણના લોગને પ્રોત્સાહન આપતા સામાજિક કાર્યકર ધર્મેશ ગામીએ જણાવ્યું હતું કે, “ગાયના છાણના લોગનો લાકડામાં ઉપયોગ કરવાનો વધતો ચલણ ગાયોની સુધારણામાં ફાળો આપશે.” આથી, ઉપયોગનું ભાવનાત્મક મૂલ્ય પણ છે, ગામીએ કહ્યું.
રાષ્ટ્રીય કામધેનુ આયોગના ભૂતપૂર્વ વડા વલ્લભ કથીરિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “‘વૈદિક હોળી’ની વિભાવના લોકપ્રિય બની રહી છે. સૌથી મહત્ત્વની વાત એ છે કે, મોટી સંખ્યામાં લોકો સમજી રહ્યા છે કે વૃક્ષો કાપવાથી પર્યાવરણને નુકસાન થાય છે.
(સુરતમાં યજ્ઞેશ મહેતા, વડોદરામાં તુષાર તેરે, રાજકોટમાં નિમેશ ખાખરિયા અને અમદાવાદમાં મેઘદૂત શેરોનના ઇનપુટ્સ)