કેવડિયા/વડોદરા: ન્યાયતંત્રમાં મધ્યસ્થી સહિત વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ (ADR) ની વિભાવના દેશના કાયદાકીય લેન્ડસ્કેપને બદલવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
જો કે, કેટલીક અડચણોને કારણે તેને હજુ સુધી વ્યાપક સ્વીકૃતિ મળી નથી, રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદ અને ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ એનવી રમના સહિત અન્ય વક્તાઓ શનિવારે જણાવ્યું હતું.
તેઓ નર્મદા જિલ્લાના કેવડિયા શહેરમાં મધ્યસ્થતા અને માહિતી ટેકનોલોજી પર બે દિવસીય રાષ્ટ્રીય ન્યાયિક પરિષદના ઉદ્ઘાટન કાર્યક્રમને સંબોધિત કરી રહ્યા હતા. ગુજરાત.
કોવિંદે જો કે ઉમેર્યું હતું કે ઇચ્છિત પરિણામ પ્રાપ્ત કરવા માટે તમામ હિતધારકોએ આ વિષય પ્રત્યે સકારાત્મક વલણ દર્શાવવું જોઈએ.
ગુજરાત હાઈકોર્ટ દ્વારા વિશ્વની સૌથી ઊંચી પ્રતિમા – સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી પાસે કોન્ફરન્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
“સાચું કહીએ તો, મધ્યસ્થીમાં, દરેક જણ વિજેતા છે. તેમ કહીને, વ્યક્તિએ સ્વીકારવું પડશે કે આ ખ્યાલને હજુ સમગ્ર દેશમાં વ્યાપક સ્વીકૃતિ મળવાની બાકી છે. કેટલીક જગ્યાએ પૂરતા પ્રશિક્ષિત મધ્યસ્થીઓ ઉપલબ્ધ નથી. ઘણા મધ્યસ્થી કેન્દ્રોમાં માળખાકીય સુવિધાઓ ખરાબ રીતે છે. અપગ્રેડેશનની જરૂર છે,” કોવિંદે કહ્યું.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ અસરકારક સાધનથી વ્યાપક વસ્તીને લાભ મેળવવામાં મદદ કરવા માટે આ “અડચણો”ને વહેલી તકે દૂર કરવી પડશે.
આ સંદર્ભે તાલીમના મહત્વ પર ભાર મૂકતા, તેમણે જણાવ્યું હતું કે, વિવિધ સ્તરે તાલીમ આપી શકાય છે – ઇન્ડક્શન સ્ટેજ પર પ્રારંભિક અભ્યાસક્રમોથી લઈને મધ્ય-કારકિર્દી વ્યાવસાયિકો માટે રિફ્રેશર અભ્યાસક્રમો સુધી.
રાષ્ટ્રપતિએ “રાજ્યોમાં પ્રશિક્ષણ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરીને એક મહાન કાર્ય કરવા” માટે સુપ્રીમ કોર્ટની મધ્યસ્થી અને સમાધાન પ્રોજેક્ટ સમિતિની પ્રશંસા કરી.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે મધ્યસ્થી વિશે વકીલો વચ્ચેની ગેરસમજ “તેમના વ્યવસાય માટે જોખમ” છે તે છેલ્લા બે દાયકામાં દૂર કરવામાં આવી હોવી જોઈએ, જે દરમિયાન તમામ હિતધારકોએ મધ્યસ્થીતાને “વિવાદના નિરાકરણ માટે અસરકારક સાધન” તરીકે માન્યતા આપી છે.
“જો કંઈપણ હોય, તો તે (મધ્યસ્થી) તેમની કુશળતા અને કુશળતામાં એક વધારાનું લક્ષણ છે. સફળ મધ્યસ્થી વકીલને માત્ર મોટી માત્રામાં માન્યતા જ નથી પ્રદાન કરે છે, પરંતુ તે નોકરીનો મહાન સંતોષ પણ આપે છે,” પ્રમુખે કહ્યું.
કોવિંદે મહાત્મા ગાંધીને ટાંકીને કહ્યું હતું કે તેઓ વકીલ તરીકેની અત્યંત સફળ કારકિર્દી હોવા છતાં મધ્યસ્થીનો માર્ગ પસંદ કરે છે.
ન્યાય વિતરણ પ્રણાલીને માહિતી અને સંદેશાવ્યવહાર તકનીકમાં બદલવાના સંદર્ભમાં, કોવિંદે જણાવ્યું હતું કે તેનો સર્વોચ્ચ ઉદ્દેશ્ય “ન્યાયની પહોંચમાં સુધારો” હોવો જોઈએ.
CJI રમનાએ જણાવ્યું હતું કે વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ (ADR) ની વિભાવનામાં લાખો લોકોને તેમની ફરિયાદોનું સમાધાન કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડીને ભારતીય કાનૂની લેન્ડસ્કેપમાં પરિવર્તન લાવવાની ક્ષમતા છે. તમામ હિતધારકોના પર્યાપ્ત સહકાર સાથે, ADR ભારતમાં સામાજિક ન્યાયના સાધન તરીકે ઉભરી શકે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
તે (મધ્યસ્થી) પેન્ડન્સી ઘટાડી શકે છે, ન્યાયિક સંસાધનો અને સમય બચાવી શકે છે અને દાવેદારોને “વિવાદ નિરાકરણ પ્રક્રિયા અને તેના પરિણામો પર નિયંત્રણની ડિગ્રી” આપી શકે છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તે “વિવાદોના ઉકેલની સૌથી વધુ સશક્તિકરણ પદ્ધતિઓ પૈકીની એક છે. તેઓ હિતધારકોની સહભાગિતાને મહત્તમ કરે છે.”
જસ્ટિસ રમનાએ એમ પણ કહ્યું હતું કે સંઘર્ષો આપણા જીવનના અનિવાર્ય પાસાઓ છે, પરંતુ તેને સમજણ દ્વારા ઉકેલી શકાય છે.
“સંઘર્ષોનો માનવ ચહેરો હોય છે. સંઘર્ષની બહાર જોવા માટે વ્યક્તિની અગમચેતી હોવી જોઈએ. વિવાદ તમારા સંબંધોને બગાડે નહીં. લાંબા સમય સુધી મુકદ્દમા સંસાધનોને ખતમ કરી શકે છે અને દુશ્મનાવટનું કારણ બની શકે છે, અને તકરારને તટસ્થ વાતાવરણમાં ઉકેલી શકાય છે, જ્યાં બંને પક્ષો એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય. જીત-જીતની પરિસ્થિતિ. છેવટે, જીવન એક સંતુલિત કાર્ય છે,” CJI એ કહ્યું.
ન્યાયમૂર્તિ રમનાએ અદાલતોને કેસ મેનેજમેન્ટના એક ભાગ તરીકે વાટાઘાટો અને મધ્યસ્થી ફરજિયાત બનાવવા સક્રિય પ્રયાસ કરવા જણાવ્યું અને કહ્યું કે વકીલોએ પ્રિ-લિટીગેશન સેટલમેન્ટ માટે તેમના શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરવા જોઈએ અને પક્ષકારોના વધુ લાભ માટે ગ્રાહકોને લોક અદાલતોનો સંપર્ક કરવાની સલાહ આપવી જોઈએ.
તેમણે પક્ષકારોને માત્ર વિલંબની યુક્તિ તરીકે વિવાદ નિરાકરણ ફોરમનો ઉપયોગ ન કરવા જણાવ્યું હતું.
વધુમાં, ન્યાયિક અધિકારીઓએ કાર્યવાહીમાં કોઈપણ નિર્ણયાત્મક સ્વાદ લાવ્યા વિના પક્ષકારો અને તેમની આર્થિક સ્થિતિને સમજવી જોઈએ, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. CJI એ એવા મુદ્દાઓ પર નિર્ણય લેવા માટે કુશળ મધ્યસ્થીઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો કે શું સમાધાન થઈ રહ્યું છે તે નબળા પક્ષ માટે સ્પષ્ટપણે અન્યાયી છે કે કેમ અને શું તેણે આવી વાટાઘાટો દરમિયાન મૂક પ્રેક્ષક રહેવું જોઈએ.
CJI એ જણાવ્યું હતું કે ઘણા રાજ્યો મજબૂત ADR-મૈત્રીપૂર્ણ વાતાવરણ બનાવવા માટે કામ કરી રહ્યા છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે નવા યુગના વકીલો અને કાયદાના વિદ્યાર્થીઓને વાટાઘાટ અને મધ્યસ્થતામાં વિકાસશીલ કુશળતાથી સજ્જ હોવું જોઈએ.
જો કે, કેટલીક અડચણોને કારણે તેને હજુ સુધી વ્યાપક સ્વીકૃતિ મળી નથી, રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદ અને ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ એનવી રમના સહિત અન્ય વક્તાઓ શનિવારે જણાવ્યું હતું.
તેઓ નર્મદા જિલ્લાના કેવડિયા શહેરમાં મધ્યસ્થતા અને માહિતી ટેકનોલોજી પર બે દિવસીય રાષ્ટ્રીય ન્યાયિક પરિષદના ઉદ્ઘાટન કાર્યક્રમને સંબોધિત કરી રહ્યા હતા. ગુજરાત.
કોવિંદે જો કે ઉમેર્યું હતું કે ઇચ્છિત પરિણામ પ્રાપ્ત કરવા માટે તમામ હિતધારકોએ આ વિષય પ્રત્યે સકારાત્મક વલણ દર્શાવવું જોઈએ.
ગુજરાત હાઈકોર્ટ દ્વારા વિશ્વની સૌથી ઊંચી પ્રતિમા – સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી પાસે કોન્ફરન્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
“સાચું કહીએ તો, મધ્યસ્થીમાં, દરેક જણ વિજેતા છે. તેમ કહીને, વ્યક્તિએ સ્વીકારવું પડશે કે આ ખ્યાલને હજુ સમગ્ર દેશમાં વ્યાપક સ્વીકૃતિ મળવાની બાકી છે. કેટલીક જગ્યાએ પૂરતા પ્રશિક્ષિત મધ્યસ્થીઓ ઉપલબ્ધ નથી. ઘણા મધ્યસ્થી કેન્દ્રોમાં માળખાકીય સુવિધાઓ ખરાબ રીતે છે. અપગ્રેડેશનની જરૂર છે,” કોવિંદે કહ્યું.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ અસરકારક સાધનથી વ્યાપક વસ્તીને લાભ મેળવવામાં મદદ કરવા માટે આ “અડચણો”ને વહેલી તકે દૂર કરવી પડશે.
આ સંદર્ભે તાલીમના મહત્વ પર ભાર મૂકતા, તેમણે જણાવ્યું હતું કે, વિવિધ સ્તરે તાલીમ આપી શકાય છે – ઇન્ડક્શન સ્ટેજ પર પ્રારંભિક અભ્યાસક્રમોથી લઈને મધ્ય-કારકિર્દી વ્યાવસાયિકો માટે રિફ્રેશર અભ્યાસક્રમો સુધી.
રાષ્ટ્રપતિએ “રાજ્યોમાં પ્રશિક્ષણ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરીને એક મહાન કાર્ય કરવા” માટે સુપ્રીમ કોર્ટની મધ્યસ્થી અને સમાધાન પ્રોજેક્ટ સમિતિની પ્રશંસા કરી.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે મધ્યસ્થી વિશે વકીલો વચ્ચેની ગેરસમજ “તેમના વ્યવસાય માટે જોખમ” છે તે છેલ્લા બે દાયકામાં દૂર કરવામાં આવી હોવી જોઈએ, જે દરમિયાન તમામ હિતધારકોએ મધ્યસ્થીતાને “વિવાદના નિરાકરણ માટે અસરકારક સાધન” તરીકે માન્યતા આપી છે.
“જો કંઈપણ હોય, તો તે (મધ્યસ્થી) તેમની કુશળતા અને કુશળતામાં એક વધારાનું લક્ષણ છે. સફળ મધ્યસ્થી વકીલને માત્ર મોટી માત્રામાં માન્યતા જ નથી પ્રદાન કરે છે, પરંતુ તે નોકરીનો મહાન સંતોષ પણ આપે છે,” પ્રમુખે કહ્યું.
કોવિંદે મહાત્મા ગાંધીને ટાંકીને કહ્યું હતું કે તેઓ વકીલ તરીકેની અત્યંત સફળ કારકિર્દી હોવા છતાં મધ્યસ્થીનો માર્ગ પસંદ કરે છે.
ન્યાય વિતરણ પ્રણાલીને માહિતી અને સંદેશાવ્યવહાર તકનીકમાં બદલવાના સંદર્ભમાં, કોવિંદે જણાવ્યું હતું કે તેનો સર્વોચ્ચ ઉદ્દેશ્ય “ન્યાયની પહોંચમાં સુધારો” હોવો જોઈએ.
CJI રમનાએ જણાવ્યું હતું કે વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ (ADR) ની વિભાવનામાં લાખો લોકોને તેમની ફરિયાદોનું સમાધાન કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડીને ભારતીય કાનૂની લેન્ડસ્કેપમાં પરિવર્તન લાવવાની ક્ષમતા છે. તમામ હિતધારકોના પર્યાપ્ત સહકાર સાથે, ADR ભારતમાં સામાજિક ન્યાયના સાધન તરીકે ઉભરી શકે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
તે (મધ્યસ્થી) પેન્ડન્સી ઘટાડી શકે છે, ન્યાયિક સંસાધનો અને સમય બચાવી શકે છે અને દાવેદારોને “વિવાદ નિરાકરણ પ્રક્રિયા અને તેના પરિણામો પર નિયંત્રણની ડિગ્રી” આપી શકે છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તે “વિવાદોના ઉકેલની સૌથી વધુ સશક્તિકરણ પદ્ધતિઓ પૈકીની એક છે. તેઓ હિતધારકોની સહભાગિતાને મહત્તમ કરે છે.”
જસ્ટિસ રમનાએ એમ પણ કહ્યું હતું કે સંઘર્ષો આપણા જીવનના અનિવાર્ય પાસાઓ છે, પરંતુ તેને સમજણ દ્વારા ઉકેલી શકાય છે.
“સંઘર્ષોનો માનવ ચહેરો હોય છે. સંઘર્ષની બહાર જોવા માટે વ્યક્તિની અગમચેતી હોવી જોઈએ. વિવાદ તમારા સંબંધોને બગાડે નહીં. લાંબા સમય સુધી મુકદ્દમા સંસાધનોને ખતમ કરી શકે છે અને દુશ્મનાવટનું કારણ બની શકે છે, અને તકરારને તટસ્થ વાતાવરણમાં ઉકેલી શકાય છે, જ્યાં બંને પક્ષો એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય. જીત-જીતની પરિસ્થિતિ. છેવટે, જીવન એક સંતુલિત કાર્ય છે,” CJI એ કહ્યું.
ન્યાયમૂર્તિ રમનાએ અદાલતોને કેસ મેનેજમેન્ટના એક ભાગ તરીકે વાટાઘાટો અને મધ્યસ્થી ફરજિયાત બનાવવા સક્રિય પ્રયાસ કરવા જણાવ્યું અને કહ્યું કે વકીલોએ પ્રિ-લિટીગેશન સેટલમેન્ટ માટે તેમના શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરવા જોઈએ અને પક્ષકારોના વધુ લાભ માટે ગ્રાહકોને લોક અદાલતોનો સંપર્ક કરવાની સલાહ આપવી જોઈએ.
તેમણે પક્ષકારોને માત્ર વિલંબની યુક્તિ તરીકે વિવાદ નિરાકરણ ફોરમનો ઉપયોગ ન કરવા જણાવ્યું હતું.
વધુમાં, ન્યાયિક અધિકારીઓએ કાર્યવાહીમાં કોઈપણ નિર્ણયાત્મક સ્વાદ લાવ્યા વિના પક્ષકારો અને તેમની આર્થિક સ્થિતિને સમજવી જોઈએ, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. CJI એ એવા મુદ્દાઓ પર નિર્ણય લેવા માટે કુશળ મધ્યસ્થીઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો કે શું સમાધાન થઈ રહ્યું છે તે નબળા પક્ષ માટે સ્પષ્ટપણે અન્યાયી છે કે કેમ અને શું તેણે આવી વાટાઘાટો દરમિયાન મૂક પ્રેક્ષક રહેવું જોઈએ.
CJI એ જણાવ્યું હતું કે ઘણા રાજ્યો મજબૂત ADR-મૈત્રીપૂર્ણ વાતાવરણ બનાવવા માટે કામ કરી રહ્યા છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે નવા યુગના વકીલો અને કાયદાના વિદ્યાર્થીઓને વાટાઘાટ અને મધ્યસ્થતામાં વિકાસશીલ કુશળતાથી સજ્જ હોવું જોઈએ.
https://firry-potatos.000webhostapp.com/2022/04/%e0%aa%a8%e0%ab%8d%e0%aa%af%e0%aa%be%e0%aa%af%e0%aa%a4%e0%aa%82%e0%aa%a4%e0%ab%8d%e0%aa%b0%e0%aa%ae%e0%aa%be%e0%aa%82-%e0%aa%ae%e0%aa%a7%e0%ab%8d%e0%aa%af%e0%aa%b8%e0%ab%8d%e0%aa%a5%e0%ab%80%e0%aa%a8?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=%25e0%25aa%25a8%25e0%25ab%258d%25e0%25aa%25af%25e0%25aa%25be%25e0%25aa%25af%25e0%25aa%25a4%25e0%25aa%2582%25e0%25aa%25a4%25e0%25ab%258d%25e0%25aa%25b0%25e0%25aa%25ae%25e0%25aa%25be%25e0%25aa%2582-%25e0%25aa%25ae%25e0%25aa%25a7%25e0%25ab%258d%25e0%25aa%25af%25e0%25aa%25b8%25e0%25ab%258d%25e0%25aa%25a5%25e0%25ab%2580%25e0%25aa%25a8