અમદાવાદ: જ્યારે લિંગ પર આધારિત વેતનની અસમાનતા એ ખેત મજૂરો માટે મહિલા સીઈઓને પરેશાન કરતો વિષય છે, નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS)-5ના પરિણામોએ દાવો કર્યો છે કે ગુજરાત ભારતીય રાજ્યોમાં સૌથી વધુ મહિલા ઉત્તરદાતાઓએ દાવો કર્યો હતો કે તેઓ તેમના પતિ કરતા સમાન અથવા વધુ કમાણી કરે છે.
39.9% ની રાષ્ટ્રીય સરેરાશ સામે, ગુજરાતમાં 53.2% મહિલા ઉત્તરદાતાઓએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ પગારની સમાનતા ધરાવે છે. 2015-16માં આયોજિત NFHS-4 માં 43.5% થી સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. 2019માં હાથ ધરાયેલા સર્વેમાં ગુજરાતમાં 33,343 મહિલા ઉત્તરદાતાઓ સહિત 29,368 પરિવારોને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા.
સર્વેમાં ભાગ લેનારી પરિણીત મહિલાઓમાંથી 38.2%એ કહ્યું કે તેઓ રોજગારમાં વ્યસ્ત છે. કુલ રોજગારીમાંથી, 78.6% લોકોએ કહ્યું કે તેઓએ રોજગાર ચૂકવ્યો છે – અન્યને મહેનતાણું/વળતર પ્રકારનું મળ્યું છે.
સમગ્ર ભારતમાં, દીવ, દમણ, દાદરા અને નગર હવેલીના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સૌથી વધુ મહિલા ઉત્તરદાતાઓ (59.9%) હતી જેમણે જણાવ્યું હતું કે તેઓ પતિ કરતાં લગભગ સમાન અથવા વધુ કમાય છે, ત્યારબાદ ગુજરાત (53.2%), ચંદીગઢ (52.7%), છત્તીસગઢ (52.7%) છે. 47.6%) અને અરુણાચલ પ્રદેશ (47%).
ગુજરાતમાં, 90.5% કમાણી કરતી મહિલાઓએ જણાવ્યું હતું કે તેમની કમાણીનો ઉપયોગ કેવી રીતે થાય છે (એકલા અથવા પતિ સાથે સંયુક્ત), જ્યારે 81.2% લોકોએ કહ્યું કે તેમના પતિની કમાણીનો ઉપયોગ કેવી રીતે થાય છે તે અંગે તેઓનો અભિપ્રાય છે. આ સંખ્યા પણ છેલ્લા સર્વેમાં 79.3% અને 63.2% થી વધી છે.
NFHS-4 ની સરખામણીમાં, તેમના સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત મુદ્દાઓ, મૂડી ખર્ચ અને સંબંધીઓની મુલાકાત લેવાના નિર્ણયમાં તેમની ભાગીદારી પ્રત્યે મહિલાઓના પ્રતિભાવો પણ NFHS-5 માં 5% થી 10% સુધી સુધર્યા છે.
મહિલાઓના મુદ્દાઓ પર કામ કરતી રાજ્ય-આધારિત એનજીઓ તારણો ચપટી મીઠું સાથે લે છે. આનંદીના સહ-સ્થાપક નીતા હાર્ડિકરે જણાવ્યું હતું કે રોજગારમાં વધારો મનરેગા જેવી યોજનાઓ જે જિલ્લાઓમાં અગાઉ ઉપલબ્ધ ન હતો ત્યાં વિસ્તરણ અને સમાન વેતન મળવાને કારણે હોઈ શકે છે. “મહિલાઓમાં શિક્ષણ – ગ્રામીણ અને શહેરી બંને – વર્ષોથી અસાધારણ રીતે વધ્યું છે, પરંતુ રોજગારની તકો પ્રમાણસર વધી નથી,” તેણીએ ઉમેર્યું હતું કે, માત્ર કહેવાનો અર્થ એ નથી કે તેનો અમલ થઈ રહ્યો છે.
સહજ એનજીઓના ડાયરેક્ટર રેણુ ખન્નાએ જણાવ્યું હતું કે શિક્ષણ અને જાગૃતિમાં વૃદ્ધિ સાથે મહિલાઓએ ચોક્કસપણે તેમના અધિકારો પર ભાર મૂક્યો છે, પરંતુ ગ્રામીણ અને શહેરી ગુજરાતમાં પરિસ્થિતિ અલગ છે. “કોવિડ પછી, મહિલાઓ એવી પ્રથમ હતી કે જેમણે કાં તો નોકરી છોડી દીધી હતી અથવા અગાઉના પગાર સ્તરે તેમની નોકરી પાછી મેળવી ન હતી,” તેણીએ ઉમેર્યું હતું કે સમયાંતરે લેબર ફોર્સ સર્વે (PLFS) જેવા અન્ય ઘણા સૂચકાંકોએ સ્પષ્ટ લિંગ દર્શાવ્યું છે. ગુજરાતમાં પગારની અસમાનતા.
84.3% પત્નીઓ સેક્સનો ઇનકાર કરી શકે છે: અભ્યાસ
પુરુષ-પ્રધાન વિશ્વમાં તેમના અધિકારો પર ભાર મૂકતા, નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS-5) હેઠળ સર્વેક્ષણ કરાયેલ ગુજરાતની 88% સ્ત્રીઓએ જણાવ્યું હતું કે જો ‘તે થાકેલી હોય અથવા મૂડમાં ન હોય તો પત્ની તેના પતિને સેક્સનો ઇનકાર કરે તે વાજબી છે. ‘ NFHS-4 માં રાજ્ય માટે આ સંખ્યા 69.9% હતી, જ્યારે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 86% છે. સર્વેમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે 86.3% મહિલાઓએ કહ્યું કે જો પતિને સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ બીમારી હોય તો પત્ની સેક્સ નકારે તે વાજબી છે અને 85.3% મહિલાઓએ કહ્યું કે જો પત્નીને ખબર હોય કે પતિ બીજા સાથે સેક્સ કરે છે તો સેક્સનો ઇનકાર કરે તે યોગ્ય છે. સ્ત્રી
લગભગ 80% મહિલાઓ તમામ કારણો સાથે સહમત હતી, જ્યારે સર્વેક્ષણમાં 68.8% પુરુષો સમાન સાથે સંમત હતા. કારણો સાથે સહમત પુરુષોની સંખ્યા છેલ્લા સર્વેમાં 62% થી નજીવી રીતે વધી છે. ગુજરાતની લગભગ 84.3% પરિણીત મહિલાઓએ કહ્યું કે જો તેઓ સેક્સ કરવા માંગતા ન હોય તો તેઓ તેમના પતિને ના કહી શકે છે. રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 82.4% હતી.
સર્વેમાં બહાર આવ્યું છે કે ગુજરાતમાંથી 13% મહિલાઓએ શારીરિક હિંસા નોંધાવી હતી જ્યારે તેમાંથી 3% મહિલાઓએ જાતીય હિંસા નોંધાવી હતી. જ્યારે જાતીય હિંસાની વાત આવે ત્યારે લગ્ન કે શિક્ષણનો સમયગાળો કોઈ વાંધો નહોતો. સુરક્ષિત જાતીય પ્રથાઓ પરના વિભાગમાં, 0.4% મહિલા ઉત્તરદાતાઓ અને 0.9% પુરૂષ ઉત્તરદાતાઓએ છેલ્લા 12 મહિનામાં બે અથવા વધુ ભાગીદારો હોવાનો અહેવાલ આપ્યો છે.
તેમાંથી માત્ર અડધા લોકોએ તેમના છેલ્લા સંભોગ દરમિયાન સંરક્ષણનો ઉપયોગ કરવાની જાણ કરી. સ્ત્રીઓ માટે જાતીય ભાગીદારોની સરેરાશ સંખ્યા અનુક્રમે 1.7 અને 2.1 ની રાષ્ટ્રીય સરેરાશ સામે 1.5 અને પુરુષો માટે 1.7 હતી. મહિલાઓના મુદ્દાઓ સાથે કામ કરતી શહેર સ્થિત એનજીઓએ જણાવ્યું હતું કે ગ્રામીણ અને શહેરી સેટિંગ્સમાં દૃશ્યો તદ્દન અલગ છે. “તેમના શરીર પરના તેમના પોતાના અધિકાર વિશે જાગૃતિ ચોક્કસ વધી છે, પરંતુ જ્યાં શારીરિક સંબંધો સંબંધિત છે ત્યાં સામાજિક-આર્થિક પરિબળો ભૂમિકા ભજવે છે. આ સંખ્યાઓ સ્વ-રિપોર્ટેડ છે, અને વાસ્તવિકતાની અતિશયોક્તિની શક્યતાઓ છે, ”એક સામાજિક કાર્યકરએ કહ્યું.