Diwali Lord Ram : દિવાળી નજીક છે, તહેવારોની ઉજવણી થઈ રહી છે. દિવાળી ઉજવવા પાછળની લોકપ્રિય પૌરાણિક કથાઓમાં સૌથી મુખ્ય છે શ્રી રામનું અયોધ્યા આગમન. કથા એવી છે કે રાવણના વધ પછી શ્રી રામ પુષ્પક વિમાન દ્વારા પત્ની સીતા સાથે અયોધ્યા આવ્યા હતા.
અયોધ્યામાં રામનું આગમન
દિવાળી ભગવાન રામ કથા: દિવાળી નજીક છે, તહેવારોની ઉજવણી થઈ રહી છે. દિવાળી ઉજવવા પાછળની લોકપ્રિય પૌરાણિક કથા(પૌરાણિક કથાઓ)ઓમાં સૌથી મુખ્ય છે શ્રી રામ (ભગવાન રામ)નું અયોધ્યા આગમન. કથા એવી છે કે રાવણના વધ પછી શ્રી રામ પુષ્પક વિમાનમાં પત્ની સીતા સાથે અયોધ્યા આવ્યા હતા અને ભગવાનના આગમન પર લોકોએ દીપ પ્રગટાવીને તેમનું ભવ્ય સ્વાગત કર્યું હતું. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે પોતાની જન્મભૂમિને સ્વર્ગ કરતાં પણ પ્રિય માનનારા ભગવાન શ્રી રામ લંકાથી સીધા અયોધ્યા નથી આવ્યા, પરંતુ તેમનું પુષ્પક વિમાન તેના પહેલા પણ ઘણા તબક્કામાંથી પસાર થયું હતું.
શ્રી રામચરિત માનસનું લંકા કાંડ
રામકથા લખનાર ગોસ્વામી તુલસીદાસે શ્રી રામચરિત માનસના લંકાકાંડમાં તેનું વિગતવાર વર્ણન કર્યું છે. શ્રી રામચરિત માનસ અનુસાર, જ્યારે શ્રી રામના અયોધ્યા પાછા ફરવાનો સમય આવ્યો ત્યારે સુગ્રીવ, નીલ, જામવંત, અંગદ, વિભીષણ અને હનુમાન ખૂબ જ દુઃખી થયા, તેમની આંખોમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યા. તેમની મનની સ્થિતિને સમજીને, ભગવાન રામ સીતા અને લક્ષ્મણ તેમજ તે બધાને પોતાની સાથે વિમાનમાં લઈ ગયા.
રસ્તામાં શું થયું?
પરમ સુખદ ચલી ત્રિવિધ બાયરી, સાગર સર સર નિર્મલ બારી
સગુન હોહિં સુંદર ચાહું પાસા, મન પ્રસન્ન નિર્મલ નભ આસા।। (લંકા કાંડ)
બધા મુસાફરો નીચે બેઠા કે તરત જ વિમાને ઉત્તર દિશામાં ઉડાન ભરી, વિમાનની ગતિએ જોરદાર અવાજ કર્યો અને બધાએ શ્રી રામના નારા લગાવ્યા, શ્રી રામ વિમાનમાં સિંહાસન પર બિરાજમાન હતા. તુલસીદાસ લખે છે કે વિમાનને રસ્તામાં ઘણા શુકન થયા હતા.
અર્થાત્ ત્રણ પ્રકારની ઠંડી-મૃદુ-સુગંધી હવા ફૂંકાવા લાગી, જે અતિ આનંદ આપે છે, સમુદ્ર તળાવો, નદીઓ નિર્મળ થઈ ગઈ છે, ચારેબાજુ સુંદર શુકન થવા લાગ્યા છે, સૌના મન પ્રસન્ન છે, આકાશ અને દિશાઓ નિર્મળ થઈ ગઈ છે.
કહે રઘુબીર સીહુ રન સીતા। લછિમને અહીં ઈન્દ્રજીતાને મારી નાખી.
હનુમાને અંગદનો વધ કર્યો. નિચર ભરે પાર માહ ચલાવો.. (લંકા કાંડ)
કુંભકરણ રાવણ દ્વુ ભાઈ. દ્વેષ એહિ સુર મુનિ દુઃખી.
એટલું જ નહીં, ભગવાન રામે આકાશમાંથી ઉત્સાહ સાથે સીતાને યુદ્ધભૂમિ બતાવવાનું શરૂ કર્યું. તેમણે સીતાને કહ્યું કે જુઓ અહીં લક્ષ્મણે મેઘનાદનો વધ કર્યો હતો. બીજી તરફ, તેમણે બીજા નિર્દેશ કર્યો કે જુઓ હનુમાન અને અંગદ દ્વારા માર્યા ગયેલા રાક્ષસોના મૃતદેહો આ જમીન પર ઢંકાયેલા છે. પછી ત્રીજી તરફ ઈશારો કરીને કહ્યું કે કુંભકર્ણ અને રાવણ બંને ભાઈઓ, જેમણે દેવતાઓ અને ઋષિઓને પીડા આપી હતી, તેઓ અહીં માર્યા ગયા હતા.
આ પછી પુષ્પક વિમાન લંકા ભૂમિથી આગળ વધ્યા. વિમાન સમુદ્ર ઉપરથી પસાર થતાંની સાથે જ શ્રી રામે સીતાજીને રામ સેતુ બતાવ્યો અને જણાવ્યું કે કેવી રીતે તેમણે ભગવાન સ્થાપના અને પૂજા કર્યા બાદ પુલ બનાવવામાં આવ્યો અને વાનર સેના લંકા સુધી પહોંચી શકી. જ્યાં ભગવાન રામ રોકાયા હતા અને વિશ્રામ કર્યો હતો, તેમણે તે બધી જગ્યાઓ પણ સીતાજીને આકાશમાંથી બતાવી હતી.
પુષ્પક વિમાન ક્યાં ઉતર્યું?
ભગવાન શ્રી રામ પણ આકાશ માર્ગ પરથી બધું બતાવી રહ્યા હતા. પરંતુ ભારતની ધરતી પર પ્રથમ વખત જ્યાં વિમાને લંકાથી ઉડાન ભરી હતી, તે અગસ્ત્ય મુનિનો આશ્રમ હતો.
તરત જ વિમાન આવો. શિક્ષા કરનાર બનો જ્યાં તે ખૂબ જ સુખદ છે.
કુંભજાદિ મુનિનાયકા નાના. ગયે રામુ સબ કે અસ્થાના.(લંકા કાંડ)
એટલે કે વિમાન ઝડપથી જ સુંદર દંડકવન હતું ત્યાં પહોંચી ગયું. આ સ્થાન પર કુંભજ ઋષિ સાથે અન્ય ઘણા ઋષિઓ પણ રહેતા હતા. કુંભજ ઋષિનું એક નામ અગસ્ત્ય પણ હતું. રામે દરેક જગ્યાએ જઈને બધાના આશીર્વાદ લીધા. દંડકવનથી પુષ્પક વિમાને ફરી ઉડાન ભરી અને હવે વિમાન સીધું ચિત્રકૂટમાં ઉતર્યું,
સકલ ઋષિન્હ સન પાઇ અસીસા। ચિત્રકૂટ આવ્યા જગદીસા.
તહં કરિ મુનિન્હ કેર સંતોષા। ચલા બિમાનુ તહાં તે ચોખા..(લંકા કાંડ)
ચિત્રકૂટ હાલના બુંદેલખંડ હેઠળ આવે છે. તેનો અડધો ભાગ મધ્યપ્રદેશમાં અને અડધો ઉત્તર પ્રદેશમાં આવે છે. ચિત્રકૂટમાં ભગવાનની રાહ જોઈ રહેલા ઋષિમુનિઓને દર્શન આપ્યા બાદ વિમાને ફરી ઉડાન ભરી અને સૌપ્રથમ આકાશ માર્ગેથી યમુના નદીના દર્શન કર્યા. પછી ગંગાજીના દર્શન કર્યા અને સીતાને બંને નદીઓને પ્રણામ કરવા કહ્યું. જ્યાં આ બંને નદીઓ એકસાથે દેખાય છે, તો સમજવું કે તમે સંગમની નજીક છો. મતલબ ભગવાને તીર્થધામ પ્રયાગની મુલાકાત લીધી અને સીતાજીને પ્રયાગનું મહત્વ સમજાવ્યું. અહીંથી 14 વર્ષ પછી પહેલીવાર ભગવાને અયોધ્યાની મુલાકાત લીધી, નમન કર્યું અને અવધનો મહિમા સીતાને સંભળાવ્યો.
જુઓ પુની, અવધપુરી અતિ પવિત્ર છે. ત્રિવિધ ઉષ્મા ભવ રોગ નાસાવાણી। (લંકા કાંડ)
ફરીથી ભગવાન આવ્યા અને ત્રિવિધ આનંદમાં સ્નાન કર્યું.
કપિન્હ સાહિત બિપ્રનહ કહું દાન બિબિધ બિધિ દીન્હ.120(બી).(લંકા કાંડ)
આ દરમિયાન ભગવાનનું હૃદય ખુશ હતું અને તેમની આંખોમાં આંસુ હતા. પરંતુ ભગવાન રામ સીધા અયોધ્યા ગયા ન હતા… પરંતુ પ્રયાગરાજમાં રોકાયા હતા, એટલે કે પુષ્પક વિમાન આ વખતે પ્રયાગમાં ઉતર્યું હતું. ભગવાને ત્રિવેણીમાં સ્નાન કર્યું. કપિઓ અને બ્રાહ્મણોને દાન આપ્યું.
So0-ભારત ચરન સિરુ નાય તુરીત ગયુ કપિ રામ પાહીં।
કહી કુસલ સબ જય હરસિ ચલેયુ પ્રભુ જાન ચઢી।।2(b).।(ઉત્તર કાંડ)
અહીંથી ભગવાન રામે તેમના આગમનની પ્રથમ માહિતી અયોધ્યા મોકલી હતી. શ્રી રામે હનુમાનજીને બ્રાહ્મણનું રૂપ ધારણ કરીને અયોધ્યા જવાનો આદેશ આપ્યો. ભરતને જણાવો કે હું સુરક્ષિત છું અને સીતા સાથે પાછો અયોધ્યા આવી રહ્યો છું. આ પછી ભગવાન ઋષિ ભારદ્વાજના આશ્રમમાં ગયા અને ત્યાં ઋષિ પાસેથી આશીર્વાદ લીધા. આ પછી પુષ્પક વિમાને ફરી ઉડાન ભરી, વિમાનનું આગલું રોકાણ નિષાદ રાજ હતું. વિમાન ગંગા પાર કરીને ગંગાના આ છેડે ઉતર્યું. સીતાજીએ ત્યાં ગંગાજીની પૂજા કરી અને તેમના આશીર્વાદ લીધા. એટલામાં નિષાદરાજ પણ ત્યાં પહોંચી ગયા અને ભગવાનના ચરણોમાં પડ્યા. ભગવાને ભાઇ ભરતની જેમ નિષાદ રાજને સ્નેહથી ગળે લગાવ્યા. હવે અયોધ્યા પહોંચવા માટે માત્ર એક જ દિવસ બાકી હતો… પછીની વાર્તા ઉત્તરકાંડમાં મળે છે જ્યાં ભરતજી વિચારી રહ્યા હતા કે ભગવાન મને ભૂલ્યા નથી. ત્યારપછી હનુમાન ભરત પાસે પહોંચ્યા અને તેમને શ્રી રામની પરત આવવા વિશે જાણ કરી. પાછા ફર્યા પછી, હનુમાન શ્રી રામ પાસે આવતા જ.. પુષ્પક વિમાન ફરી ઉપડ્યું, તુલસીદાસજીએ એક જ ચોપાઇમાં બધું કહી દીધું.