મિથુન કહે છે, “ભારતીય સંગીતના ઈતિહાસમાં આ પહેલીવાર બન્યું છે કે જ્યારે કોઈ ભારતીય કલાકારને આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રેકમાં તેમના સંગીતના નમૂના/મેલડીના ઉપયોગ માટે ક્રેડિટ અને રોયલ્ટી મળી હોય. દ્વારા કરવામાં આવેલા અથાક પ્રયાસોને કારણે આ માન્યતા મળી છે જાવેદ અખ્તર સાબ અને તેમની ટીમ, જેમણે 2012 માં કૉપિરાઇટ એક્ટ (સુધારા) બિલનું નેતૃત્વ કર્યું હતું, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે રોયલ્ટીનો અધિકાર બિન-હસ્તાંતરિત છે. હું એક કલાકાર અને ભારતીય સંગીતકાર તરીકે ખૂબ જ પરિપૂર્ણ અનુભવું છું, અને આ વિશે માત્ર અંગત રીતે જ નહીં, પણ આપણા ઉદ્યોગ માટે ખૂબ જ ઉત્સાહિત છું. આ સમય છે કે ભારતીય સંગીતકારો આપણા કલાકારો પાસે જે મેલોડી અને સામગ્રી સાથે વિશ્વમાં યોગદાન આપી રહ્યા છે તેના માટે ઉજવણી કરવામાં આવે.”
બ્રિટની સ્પીયર્સ, બ્લેક આઈડ પીઝ, નેલી ફર્ટાડો, કેન્યે વેસ્ટ અને અન્ય જેવા અગ્રણી નામો દ્વારા ભારતીય કલાકારોની કૃતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હોવાના કિસ્સાઓ છે, પરંતુ તેમને તેનો શ્રેય આપવામાં આવ્યો નથી. મિથુન કહે છે, “મને ખરેખર ખુશી છે કે હવે સિસ્ટમ એટલી મજબૂત છે કે જો તમે કોઈના મ્યુઝિકનો ઉપયોગ કરો છો અથવા તેનો સેમ્પલ કરો છો, તો તે વાસ્તવમાં તેને ફિંગરપ્રિન્ટિંગ પર ટ્રેક કરે છે અને તે તમને ક્રેડિટ તેમજ રોયલ્ટી આપે છે.”
અમેરિકન રેપર સીજે દ્વારા (ટોચ) 2020 વર્ઝન હૂપ્ટી, જેમાં અગ્રણી નમૂના દર્શાવવામાં આવ્યા હતા સનમ રે (2016)નું મિથુનનું ટાઈટલ ટ્રેક .
‘એક કલાકાર પોતાના કામનો ઉપયોગ કરતી વખતે બીજાને શ્રેય આપે છે તે જોવું સારું છે’
એઆર રહેમાન કહે છે, “આ કિસ્સામાં જેમ એક કલાકાર તેમના કામનો ઉપયોગ કરતી વખતે બીજાને ક્રેડિટ આપે છે તે જોવાનું પણ સારું છે. જેમ જેમ વિશ્વ કલા દ્વારા નજીક આવે છે, ભૌગોલિક અને ભાષાની સીમાઓ તોડીને, બંધુત્વ વચ્ચે એકતા એ એક અદ્ભુત સીમાચિહ્નરૂપ છે. અને એએસસીએપી જેવા સમર્થકોએ તેને સામેલ તમામ લોકો માટે વધુ પારદર્શક અને ન્યાયી બનાવ્યું છે. આ, ખરેખર, સાચી દિશામાં એક પગલું છે. હું આશા રાખું છું કે ભારતીયોની સફળતાની ઘણી વધુ વાર્તાઓ હશે
ભવિષ્યમાં કલાકારો.”
‘લોકોને તેમની યોગ્ય રોયલ્ટી મળી રહી છે’
જાવેદ અખ્તર કહે છે, “મને મિથુન અને તેના સંગીતની અસર પર ખૂબ ગર્વ છે. વિશ્વભરમાં ઘણા લોકોએ તેની ધૂન ફરીથી બનાવી છે અને તેને શ્રેય આપ્યો છે. તેને તેની યોગ્ય રોયલ્ટી મળી રહી છે. એક સમય એવો હતો જ્યારે સંગીતકારો પશ્ચિમી સંગીતના આયાતકાર હતા, અને તે ભારતીય ફિલ્મ સંગીતને પ્રભાવિત કરતું હતું. આજે, આયાતકારો નિકાસકાર બની ગયા છે, અને અમે અમારું સંગીત ત્યાં મોકલીએ છીએ. અમારા સેંકડો ગીતો, રચનાઓ, પ્રસ્તાવના અને ઇન્ટરલ્યુડ્સનો ઉપયોગ વિશ્વના મોટા સ્ટાર્સ દ્વારા કરવામાં આવે છે. હવે શું મહાન છે કે 2012 માં અમલમાં આવેલા કાયદાને કારણે લોકોને તેમની લાયક રોયલ્ટી મળી રહી છે. મને હવે સંગીતકારો અને સર્જનાત્મક લોકો માટે ખૂબ જ ઉજ્જવળ ભવિષ્ય દેખાય છે.”
રોયલ્ટી વિશે સર્જકોને શું જાણવાની જરૂર છે
કાર્યક્ષમ રોયલ્ટી વસૂલાત નક્કી કરતી કોઈ એકવચન ક્રિયા નથી. એક સર્જક પ્રકાશન વ્યવસ્થાપક સાથે સાઇન અપ કરે છે જે સિસ્ટમો અને પ્રક્રિયાઓથી પરિચિત હોય છે અને ખાતરી કરે છે કે ટેબલ પર ક્યાંય પૈસા બાકી નથી. રોયલ્ટી એકત્ર કરતી સંસ્થાઓ ગીતને ઓળખવા માટે મેટાડેટા (ગીતની માહિતી) નો ઉપયોગ કરે છે જેથી જ્યારે તેમના ગીતોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે ત્યારે તેઓ સર્જકને ચૂકવણી કરી શકે.
કલાકની જરૂરિયાત: અમારા બધા સંગીત માટે સચોટ મેટાડેટા કોલેશન
પબ્લિશિંગ એડમિનિસ્ટ્રેટર શર્લી સિંઘ કહે છે, “આજે ભારત વૈશ્વિક ખેલાડીઓમાં એક વિશિષ્ટ બજાર નથી. અમારા સંગીતની વિશાળ પહોંચ છે અને સચોટ મેટાડેટા કોલેશન સાથે, ભારતમાં સંગીતકારોને પશ્ચિમમાં તેમના સમકક્ષો જેવા જ લાભો મળી શકે છે. નાણાંનો પ્રવાહ સુસંગત છે કારણ કે મીડિયાનો વપરાશ આટલા સ્તરે અગાઉ ક્યારેય નહોતો. આ સિસ્ટમનો પાછળનો છેડો તે છે જેને વધુ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. તેથી જ પ્રકાશન વહીવટ એ આજના સમયમાં સંગીતકારોના વ્યવસાયનો અભિન્ન ભાગ છે.”
રોયલ્ટીના પ્રકારો
એક સંગીત સર્જક અને ગીતકાર તરીકે સંગીત બનાવવું એ આકર્ષક અને પડકારજનક છે પરંતુ તે તમને ગમતો ભાગ છે. એકવાર તમારું ગીત ફિલ્મ, OTT પ્લેટફોર્મ, ટીવી અથવા સીધા વિતરક સાથે રિલીઝ થઈ જાય, તમારું સંગીત તમારા શ્રોતાઓ સુધી પહોંચે છે. દરેક સાંભળવા, સ્ટ્રીમ કરવા, જોવા અથવા ડાઉનલોડ કરવા માટે મ્યુઝિક બે પ્રકારની રોયલ્ટી બનાવે છે: પબ્લિશિંગ રોયલ્ટી (અંડરલાઇંગ કમ્પોઝિશન અને લિરિક્સ પર આધારિત) અને માસ્ટર રેકોર્ડિંગ રોયલ્ટી (ગીતના ચોક્કસ રેકોર્ડિંગ પર આધારિત).
પ્રકાશન રોયલ્ટી મૂળભૂત છે પરંતુ ઘણીવાર લેખકો અને સંગીતકારો દ્વારા અવગણવામાં આવે છે. આ રોયલ્ટી એકત્રિત કરવા માટે, ગીતની માહિતી (મેટાડેટા) રજીસ્ટર થવી જોઈએ અને વિશ્વભરમાંથી રોયલ્ટી એકત્ર કરતી મંડળીઓ (IPRS, PRS, ASCAP) ની શ્રેણી દ્વારા ઉપયોગોને ટ્રેક કરવા જોઈએ. જ્યારે માસ્ટર રેકોર્ડિંગ રોયલ્ટી વિતરકો અથવા લેબલો પાસેથી સીધી તમારી પાસે આવે છે, ત્યારે પ્રકાશન રોયલ્ટી રોયલ્ટી કલેક્શન સોસાયટીઓ પાસેથી એકત્રિત કરવામાં આવે છે. ગ્લોબલ મ્યુઝિક પબ્લિશિંગમાં બહુવિધ પ્રકારના અધિકારોનો સમાવેશ થાય છે, આમાંના દરેક અધિકારો ઘણા પ્રકારના ગીતના ઉપયોગ અને સેંકડો દેશોમાં ઘણાં વિવિધ પગાર સ્ત્રોતોમાંથી આવે છે.
