આવા સંક્રમણ, વિશ્વના મોટાભાગના દેશોમાં, મહિનાઓ સુધી સમાચારની હેડલાઇન્સને હોગ કરશે નહીં. પરંતુ પાકિસ્તાનમાં, તે એક મોટો સોદો છે, જેની અસર નજીકના પડોશમાં અને તેનાથી આગળ થવાની સંભાવના છે.
શા માટે તે ‘મોટી ડીલ’ છે?
સેના, જેને ઘણીવાર “ડીપ સ્ટેટ” અથવા “એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તે પાકિસ્તાનની સૌથી પ્રભાવશાળી સંસ્થા છે. તેણે તેના અસ્તિત્વના 75 વર્ષોમાંથી લગભગ 36 વર્ષ દેશ પર શાસન કર્યું છે.
પાકિસ્તાનમાં કોઈપણ નાગરિક સરકાર સેનાના આશીર્વાદ વિના ટકી શકી નથી તે સર્વત્ર સ્વીકારવામાં આવે છે.
સૈન્યના ટોચના અધિકારીઓ પડદા પાછળના તાર ખેંચવા માટે કુખ્યાત છે. સંરક્ષણ અને વિદેશી સહિતની નીતિઓ ઘડવામાં સૈન્યના બ્રાસના અભિપ્રાય અને સૂચનો ભારે મહત્વ ધરાવે છે.
નવા આર્મી ચીફ ભારત, અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સાથેના સંબંધોના આચરણ માટે સૂર સેટ કરી શકે છે અને નક્કી કરી શકે છે કે પાકિસ્તાન ચીન અથવા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ તરફ વધુ ઝુકે છે કે નહીં.
શા માટે તે સ્થાનિક રીતે મહત્વપૂર્ણ છે
સૈન્ય પર લાંબા સમયથી તેનું વર્ચસ્વ જાળવી રાખવા માટે લોકતાંત્રિક પ્રક્રિયા સાથે ચેડાં કરવાનો આરોપ લગાવવામાં આવે છે. પાકિસ્તાનના 30 વડા પ્રધાનોમાંથી 19 ચૂંટાયા હતા, પરંતુ તેમાંથી એકે તેમની પાંચ વર્ષની મુદત પૂરી કરી ન હતી.
તાજેતરમાં રાજકારણમાં તેની ભૂતકાળની દખલગીરીનો સ્વીકાર કર્યા પછી, સેનાએ કહ્યું છે કે તે હવે દખલ કરશે નહીં. શું નવા વડા તે પ્રતિબદ્ધતા સાથે ઊભા છે તે પાકિસ્તાનના લોકશાહી ઉત્ક્રાંતિ માટે ચાવીરૂપ બની શકે છે.
પાકિસ્તાન આર્થિક કટોકટીમાંથી બચવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે ત્યારે આવનારા આર્મી ચીફ રાજકીય તાપમાનને ઘટાડવામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
ધાર્મિક કટ્ટરપંથીઓ પ્રત્યેનો તેમનો અભિગમ, જેઓ રાજકીય ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર પ્રભાવ ધરાવે છે, તે પણ રસપ્રદ રહેશે.
તે ભારત માટે કેમ મહત્વનું છે
ની ભૂમિકા પાકિસ્તાન આર્મી ચીફ બે વચ્ચેના સૌથી વિવાદાસ્પદ મુદ્દા સહિત ભારત-પાકિસ્તાનના સંબંધોમાં કહી શકાય.
2021 ની શરૂઆતમાં, જનરલ બાજવાએ એલઓસી પર ભારત સાથે યુદ્ધવિરામ કરારને પુનઃસ્થાપિત કરવાની મંજૂરી આપી હતી.
નવા પાક આર્મી ચીફ હેઠળ આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ અને એલઓસી શાંત રહેશે કે ખલેલ? સરહદ પારથી આતંકવાદીઓની ઘૂસણખોરીમાં વધારો થશે કે ઘટશે? શું ખીણમાં મુશ્કેલી ઉભી કરવાના ઈસ્લામાબાદના પ્રયાસો બદલાશે?
અફઘાનિસ્તાનના તાલિબાન સાથે ભારતની સગાઈ કેવી રીતે વિકસિત થશે, તે દેશમાં પાકિસ્તાનની સૈન્ય અને ગુપ્તચરોના પ્રભાવને જોતાં?
રાવલપિંડીમાં નવા બોસ આમાંના મોટા ભાગના પરિબળ હશે.
પાક આર્મી ચીફ કેવી રીતે લેવામાં આવે છે?
પાકિસ્તાનના બંધારણના અનુચ્છેદ 243(3) અનુસાર, રાષ્ટ્રપતિ વડા પ્રધાનની ભલામણ પર સર્વિસ ચીફની નિમણૂક કરે છે.
પરંપરા એવી છે કે જનરલ હેડક્વાર્ટર ચારથી પાંચ વરિષ્ઠ-સૌથી વરિષ્ઠ લેફ્ટનન્ટ-જનરલની યાદી, તેમની કર્મચારીઓની ફાઇલો સાથે, સંરક્ષણ મંત્રાલયને મોકલે છે, જે પછી તેમને વડા પ્રધાનને મોકલે છે જેથી તેઓ જે અધિકારીને સૌથી વધુ અનુકૂળ લાગે તે પસંદ કરે. ભૂમિકા
ત્યારબાદ જનરલોના ઓળખપત્રો પર પીએમઓ અથવા કેબિનેટમાં ચર્ચા કરવામાં આવે છે. આ મામલો આઉટગોઇંગ આર્મી ચીફ સાથે પીએમના ‘અનૌપચારિક પરામર્શ’, તેમની પોતાની ધારણાઓ અને તેમના નજીકના સલાહકારો સાથેની તેમની ચર્ચાઓ સુધી આવે છે.
જનરલ બાજવા પાસેથી કોણ લઈ શકે?
જનરલ બાજવાના અનુગામી માટે છ નામો માનવામાં આવે છે: લેફ્ટનન્ટ જનરલ અસીમ મુનીર, લેફ્ટનન્ટ જનરલ સાહિર શમશાદ મિર્ઝા, લેફ્ટનન્ટ જનરલ અઝહર અબ્બાસ, લેફ્ટનન્ટ જનરલ નૌમાન મેહમૂદ, લેફ્ટનન્ટ જનરલ ફૈઝ હમીદ અને લેફ્ટનન્ટ જનરલ મોહમ્મદ અમીર.
પીએમ શરીફ અને ઈમરાન બંને પોતપોતાના રસ્તાઓ ઈચ્છે છે
પાકિસ્તાન સરકાર આર્મી ચીફની નિમણૂક અને જાળવણી પર વધુ સત્તા મેળવવા માટે 1952 ના કાયદામાં સુધારો કરવા માંગે છે, પાકિસ્તાન મીડિયામાં આ સપ્તાહની શરૂઆતમાં અહેવાલો જણાવે છે.
આયોજિત સુધારો વડા પ્રધાનને એક જટિલ બંધારણીય પ્રક્રિયાને બદલે એક સરળ સૂચના સાથે વર્તમાન આર્મી ચીફને જાળવી રાખવા માટે સશક્ત બનાવશે જેને રાષ્ટ્રપતિની સંમતિની પણ જરૂર છે.
ઈમરાન પણ નિષ્ક્રિય બેઠો નથી. તેમની પાસે શહેબાઝ શરીફ માટે પ્રસ્તાવ હતો, જેને વડા પ્રધાને નકારી કાઢ્યો હોવાનું જાણવા મળે છે.
એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુને પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાનને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે, “ઇમરાને સૂચન કર્યું હતું કે અમે તેમને ત્રણ નામો આપીએ અને તેઓ સેના પ્રમુખ પદ માટે ત્રણ નામ આપે અને પછી અમે તે છ નામોમાંથી નવા વડાની નિમણૂક અંગે નિર્ણય કરીએ.”
શરીફે કહ્યું, “જો બંને લિસ્ટમાં એક સામાન્ય નામ હશે, તો અમે સંમત થઈશું,” જો કે, “મેં આભાર કહીને ઈમરાન ખાનની ઓફરને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢી હતી.”
દુનિયા શા માટે નજીકથી જોઈ રહી છે
પાકિસ્તાનના આર્મી ચીફ તેની પશ્ચિમી સીમા પર અફઘાનિસ્તાન સાથે સંભવિત અસ્થિરતા અને ઘર્ષણનો સામનો કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે.
પાકિસ્તાનના પરમાણુ શસ્ત્રાગારની સલામતી, જેમાં લાંબા અંતરની મિસાઇલોનો સમાવેશ થાય છે, વારંવાર પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવે છે.
પાકિસ્તાન અને તેની સેનાએ કમાન્ડ અને કંટ્રોલ અને તેના પરમાણુ હથિયારોની સુરક્ષા અંગે વિદેશીઓની ચિંતાઓને ફગાવી દીધી છે. તેના સૈન્ય અને સુરક્ષા ઉપકરણોની રેન્કમાં ઘૂસણખોરી કરનારા ઉગ્રવાદી તત્વોની આશંકા ભાગ્યે જ આશ્વાસન આપતી રહી છે.
જનરલ બાજવાના ઉત્તરાધિકારીએ સત્તા સંભાળ્યા પછી ફરીથી વિશ્વને આશ્વાસન આપવું પડશે. FATF ગ્રે લિસ્ટમાંથી બહાર નીકળનાર દેશ વસ્તુઓને થોડી સરળ બનાવી શકે છે.
જનરલ બાજવાનો વારસો
2016માં ચીફ તરીકે નિયુક્ત, બાજવાએ ચીન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથેના સંબંધોને સંતુલિત કરવાની કોશિશ કરી હતી. જ્યારે ઇસ્લામાબાદ બેઇજિંગની નજીક આવ્યું, ત્યારે બાજવાએ વોશિંગ્ટન સાથેના સંબંધોને પીગળવાનું પણ કામ કર્યું.
તેમણે બેઇજિંગ અને મધ્ય પૂર્વની ખૂબ જ પ્રચારિત મુલાકાતો કરી – પાકિસ્તાન માટે નાણાકીય સહાય સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરી. તેણે ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ સાથે સોદો કરવામાં મદદ કરવા માટે વોશિંગ્ટનને પણ લોબિંગ કર્યું.
તેમણે પાકિસ્તાનના ટોચના ઉદ્યોગપતિઓને વધુ ટેક્સ ચૂકવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે આર્મી હેડક્વાર્ટર ખાતે બેઠકમાં બોલાવ્યા હતા.
સ્થાનિક રીતે બાજવા પર રાજકીય હસ્તક્ષેપનો આરોપ હતો. રાજકારણીઓએ જણાવ્યું હતું કે તેણે 2018માં ઈમરાન ખાનને વડાપ્રધાન બનવામાં મદદ કરી હતી. આ વર્ષની શરૂઆતમાં લગભગ એક વળાંકમાં ખાને બાજવા પર તેના પતનમાં ભાગ ભજવવાનો આરોપ મૂક્યો હતો.