મણિશંકર ઐયર | ફોટો ક્રેડિટ: વિશેષ વ્યવસ્થા
કેરળ સરકારના કેરળિયમ ઉજવણીના ભાગ રૂપે આયોજિત સેમિનારમાં ભાગ ન લેવાની રાજ્ય કોંગ્રેસ નેતૃત્વની વિનંતીને નકારીને, કોંગ્રેસના પીઢ નેતા અને ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાન મણિશંકર ઐય્યરે 4 નવેમ્બર, 2023 ના રોજ આ કાર્યક્રમમાં વાત કરી હતી.
પંચાયતી રાજના ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાને જણાવ્યું હતું કે તેઓ ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન રાજીવ ગાંધીને શ્રદ્ધાંજલિ રૂપે સ્થાનિક શાસન પરના સેમિનારમાં ભાગ લઈ રહ્યા હતા, જેમના કાર્યકાળમાં પંચાયતી રાજની રજૂઆત માટે 73મો બંધારણીય સુધારો સૌપ્રથમ ઘડવામાં આવ્યો હતો.
સ્થાનિક કોંગ્રેસ નેતૃત્વ સપ્તાહ-લાંબી કેરળિયમ ઈવેન્ટનો બહિષ્કાર કરી રહ્યું છે, કેરળ સરકાર પર આરોપ મૂકે છે કે જ્યારે રાજ્ય દેવુંમાં ડૂબી ગયું છે ત્યારે આ કાર્યક્રમ માટે નાણાં અને સંસાધનોનો ઉપયોગ કરે છે.
“મારી પાર્ટીએ મને છેલ્લી ક્ષણે કેરળિયમમાં ન આવવા કહ્યું. તેમ છતાં, મેં અહિયાં આવવાનું નક્કી કર્યું છે કોંગ્રેસના સભ્ય બનવા માટે નહીં પરંતુ રાજીવ ગાંધીનો કાયદો સંસદમાં પસાર થયા પછી જ કેરળમાં ખરા અર્થમાં પંચાયતી રાજની શરૂઆત થઈ હતી. તેથી, હું અહીં (મુખ્યમંત્રી) પિનરાઈ વિજયનને શ્રદ્ધાંજલિ આપવાને બદલે રાજીવ ગાંધીને શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે આવ્યો છું. હું આશા રાખું છું કે આમાં હાજરી આપવા બદલ મારી પાર્ટી મને હાંકી કાઢશે નહીં અથવા મને ગુલાગમાં મોકલશે નહીં,” શ્રી ઐયરે તેમની શરૂઆતની ટિપ્પણીમાં કહ્યું.
તેમણે પંચાયતી રાજના અમલીકરણમાં કેરળના રેકોર્ડની પ્રશંસા કરી અને તેને આ સંદર્ભમાં “નંબર 1” રાજ્ય ગણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે વર્તમાન લેફ્ટ ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટ (LDF) સરકારને ઘણી નોંધપાત્ર સફળતાઓ છે, ખાસ કરીને ગરીબી નાબૂદીમાં, પરંતુ તે જ સમયે, યુનાઈટેડ ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટ (UDF) સરકારો હેઠળની સફળતાઓને પણ ભૂલવી જોઈએ નહીં.
“કેરળ વિશે સૌથી મૂળભૂત હકીકત એ છે કે 1960ના દાયકામાં કેરળની ગરીબી બિહાર જેટલી જ હતી. આજે, કેરળમાં તે ઘટીને 0.4% થઈ ગયો છે, જ્યારે બિહારમાં તે 51% છે. આપણે જેને ગરીબી રેખા કહીએ છીએ તે ખરેખર એક નિરાશાની રેખા છે. પરંતુ, એવું લાગે છે કે કેરળ પ્રથમ રાજ્ય બનશે જે દરેક આંખમાંથી દરેક આંસુ લૂછવામાં સફળ થશે. આ શાનદાર સિદ્ધિ માટે હું કેરળના લોકોને અભિનંદન આપું છું. જો કે કેરળમાં અવારનવાર સરકાર બદલાતી રહે છે (કદાચ, આગામી ચૂંટણીઓમાં બીજી એક હશે), તેનાથી કેરળની પંચાયતી રાજ પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતામાં કોઈ ફરક પડ્યો નથી. અનુગામી સરકારોએ અગાઉની સરકારોની સિદ્ધિઓ જાળવી રાખી છે અને તેને આગળ વધારી છે,” તેમણે કહ્યું.
તેમણે કહ્યું કે કેરળની અડધી વસ્તી શહેરી વિસ્તારોમાં કેવી રીતે રહે છે તે ધ્યાનમાં રાખીને પંચાયતી રાજ પ્રણાલીનો વિકાસ થવો જોઈએ, ઉમેર્યું કે કેરળ નાણાકીય વિકેન્દ્રીકરણમાં સ્થિરતા પર આવી ગયું હોય તેવું લાગે છે. વહીવટી વિનિમય પણ મર્યાદિત કરવામાં આવ્યો છે.
શ્રી અય્યરે સિસ્ટમમાં સુધારો કરવા માટે આ મુદ્દાઓને ઉકેલવા હાકલ કરી હતી. તેમણે કેરળના કોંગ્રેસ અધ્યક્ષની “માફી” સાથે ભાષણ સમાપ્ત કર્યું.
અગાઉ, સ્થાનિક સ્વરાજ્ય વિભાગના મંત્રી એમ.બી. રાજેશે તાજેતરના વર્ષોમાં સ્થાનિક શાસનમાં કેરળની સિદ્ધિઓની ટૂંકી માહિતી આપી હતી. તેમણે શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓમાં ડિજિટલ સર્વિસ ડિલિવરી માટે K-Smart પ્રોજેક્ટ અને રાજ્યના ડિજિટલ સાક્ષરતા અભિયાન સહિત તાત્કાલિક ભવિષ્ય માટેની યોજનાઓ વિશે પણ વાત કરી હતી.
