જ્યારે આપણે આપણા રાજ્યના કર્ણાટક નામના 50 ગૌરવપૂર્ણ વર્ષની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ, ત્યારે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ દસરાના ભાષણમાં જણાવ્યા મુજબ પ્રાદેશિકવાદને જડમૂળથી દૂર કરવાના તાજેતરના નિવેદનો પ્રતિબિંબની માંગ કરે છે. પ્રાદેશિકતા, એક વિસંગતતાથી વિપરીત, હકીકતમાં, તે ખૂબ જ સાર છે જે ભારતની સમૃદ્ધ વિવિધતાને મજબૂત બનાવે છે. કન્નડ કવિ કુવેમ્પુના ગજબના શબ્દો, “જય ભારતા જનનિયા તનુજાતે”, તેના પ્રદેશોની વિવિધતાનું સન્માન કરતી વખતે માતૃભૂમિ સાથેના ઊંડા મૂળના જોડાણને સમાવિષ્ટ કરે છે – એક લાગણી જે સમગ્ર રાષ્ટ્રના લાખો લોકોમાં પડઘો પાડે છે.
પ્રાદેશિકવાદને નાબૂદ કરવાની હાકલ આપણા બંધારણની ભાવનાનો વિરોધાભાસ કરે છે, જે ભારતના રાજ્યોની વિવિધતાને સમર્થન અને સન્માન આપે છે. પ્રાદેશિકવાદ એ વિભાજનકારી તત્વ નથી; તે આપણી એકતાનો આધાર છે, જે બહુવિધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે જે આપણા રાષ્ટ્રને સુંદર મોઝેકમાં બાંધે છે. પ્રાદેશિક વિવિધતાને સ્વીકારવી અને તેની ઉજવણી કરવી એ ખતરો નથી; તે આપણી શક્તિની સ્વીકૃતિ છે.
ઇતિહાસના સ્તરો
કર્ણાટક, ભાષાકીય, સાંસ્કૃતિક અને પ્રાદેશિક વિવિધતાનું ગૌરવપૂર્ણ પ્રમાણપત્ર, ભારતીય સંઘના અભિન્ન અંગ તરીકે ઊભું છે. કન્નડ સાહિત્ય, સંગીત અને નૃત્યના ગૌરવપૂર્ણ વારસાથી માંડીને હમ્પીના આર્કિટેક્ચરલ અજાયબીઓ અને બસવન્ના, અક્કા મહાદેવી અને કુવેમ્પુ જેવા મહાન ચિંતકોના બૌદ્ધિક વારસા સુધી, કર્ણાટકની ઓળખમાં એવા સ્તરો છે જે સંબંધ, ગૌરવ અને ઇતિહાસની ભાવનાને ઉત્તેજીત કરે છે. .
“એક રાષ્ટ્ર, એક ભાષા અને એક સંસ્કૃતિ” ની વિભાવનાની હિમાયત કરતી વી.ડી. સાવરકર જેવી વ્યક્તિઓ પરથી ભાજપ પરનો વૈચારિક પ્રભાવ પ્રાદેશિક ઓળખની વિશિષ્ટતાને ઢાંકી દેતો દેખાય છે. કર્ણાટક, તેના ગહન વારસા સાથે, વિવિધતા પર એકરૂપતા પર ભાર મૂકતી કથામાં હાંસિયામાં ધકેલાઈ જવાના જોખમમાં છે.
આ ઓળખ જાળવવી એ એકાંત અથવા વિશિષ્ટતા વિશે નથી પરંતુ તેના લોકોના હૃદયમાં સંબંધ અને ગૌરવની ભાવનાને ઉત્તેજન આપવા વિશે છે. તે કર્ણાટક ભારતીય ઓળખમાં લાવે છે તે વિશિષ્ટતાની ઉજવણી કરવા વિશે છે, જે તેની સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિને રાષ્ટ્રની વિશાળ સાંસ્કૃતિક ટેપેસ્ટ્રીમાં પ્રદાન કરે છે.
ફેડરલ માળખામાં, વ્યક્તિગત ઓળખને ઓળખવા અને આદર આપવો મહત્વપૂર્ણ છે જે સમગ્ર બનાવે છે. આ ઓળખોને પોષવા માટે પ્રાદેશિક ભાષાઓ, પરંપરાઓ, કલા સ્વરૂપો અને ઇતિહાસને પ્રોત્સાહન આપવું, કુદરતી સંસાધનો પર અધિકારો સુનિશ્ચિત કરવા અને રાજ્યોને સશક્ત બનાવવા માટે ન્યાયી વ્યવહારનો સમાવેશ થાય છે, તેની સાથે જ, તે દેશના વિશાળ ફેબ્રિકમાં આ વિવિધ પ્રાદેશિક ઓળખોના એકીકૃત જોડાણને સુનિશ્ચિત કરે છે. .
દબાવીને ચિંતા
પ્રાદેશિક ઓળખની જાળવણી કર્ણાટકની ભારતના સંઘમાં સમાન માન્યતા મેળવવાની શોધમાં રહેલી છે. કર્ણાટક તરીકે આપણા રાજ્યની 50 વર્ષની ઉજવણી અમારી પ્રગતિને પડછાયા કરતી દબાવેલી ચિંતાથી ઘેરાયેલી છે: ભાજપની આગેવાની હેઠળની કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સ્પષ્ટ બેદરકારી, જે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નિવેદનમાં પણ પ્રતિબિંબિત થાય છે. સંઘીય લોકશાહીનો પાયો તમામ રાજ્યો પ્રત્યે કેન્દ્ર સરકાર તરફથી સમાન ધ્યાન, કાળજી અને સહયોગ પર આધારિત છે. કમનસીબે, કર્ણાટકના કિસ્સામાં, આ ન્યાયી સિદ્ધાંત સ્પષ્ટપણે ગેરહાજર જણાય છે.
રાહત ભંડોળની ફાળવણીમાં નોંધનીય અસમાનતાઓનું અવલોકન કરવું ખૂબ જ અસ્વસ્થ છે. 216 થી વધુ તાલુકાઓ દુષ્કાળની ઝપેટમાં આવી ગયા છે, જેમાં ₹33,770 કરોડનું નુકસાન થયું છે. તેમ છતાં, કેન્દ્ર સરકારનો જવાબ સંતોષકારક નથી.
2017 અને 2019માં જ્યારે આફત આવી, ત્યારે કર્ણાટકને અમને ખરેખર જોઈતી રાહતનો નજીવો અંશ મળ્યો. ચિંતાજનક રીતે, અમારા પડોશી રાજ્યોએ વધુ નોંધપાત્ર ધ્યાન મેળવ્યું. આવી અસંગત ફાળવણી તમામ રાજ્યોના કલ્યાણ માટે કેન્દ્ર સરકારની પ્રતિબદ્ધતા અંગે ચિંતા ઉભી કરે છે.
પાણી એ કોઈપણ રાજ્યની જીવનરેખા છે. જો કે, મેકેદાતુ અને મહાદયી નદી પ્રોજેક્ટ્સ જેવા નિર્ણાયક જળ-વહેંચણી પ્રોજેક્ટ્સમાં કેન્દ્ર સરકારની નિષ્ક્રિયતા આપણી પ્રગતિને અવરોધે છે અને આપણા નાગરિકોને મૂળભૂત સુવિધાઓ પૂરી પાડવાની અમારી ક્ષમતાને પડકારે છે. ઉપલા ભદ્રા સિંચાઈ યોજના માટે લાંબા સમયથી રાહ જોવાતી ગ્રાન્ટમાં પણ વાસ્તવિક નાણાકીય પ્રતિબદ્ધતા જોવા મળી નથી. જ્યારે કેન્દ્ર સરકાર રાજકીય રીતે નિર્ણાયક સમયમાં પ્રોજેક્ટની જાહેરાત કરે છે, ત્યારે આ વચનોની વાસ્તવિક અનુભૂતિ જોવાનું બાકી છે.
કોઈપણ રાજ્યની સમૃદ્ધિ માટે કેન્દ્ર સરકાર તરફથી નાણાકીય સહાય મહત્વપૂર્ણ છે. દુર્ભાગ્યે, કર્ણાટકમાં પ્રાપ્ત અનુદાનમાં સતત ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. 15મા નાણાપંચ દ્વારા ટેક્સ ડિવોલ્યુશનના અમારા હિસ્સામાં 4.72% થી 3.64% સુધીના ઘટાડાથી છેલ્લા ચાર વર્ષમાં અમારા રાજ્યના ₹45,000 કરોડની અસરકારક રીતે લૂંટ થઈ છે. અમારા પ્રયત્નો, રાષ્ટ્રીય તિજોરીમાં અમારું યોગદાન નોંધપાત્ર છે, તેમ છતાં અમે જે વળતરના સાક્ષી છીએ તે માત્ર 15 પૈસા પ્રતિ રૂપિયા છે. આ સ્પષ્ટ અસમાનતા માત્ર સંખ્યાઓ વિશે નથી; તે સંઘીય સહકાર અને ન્યાયના સાર વિશે છે.
કેન્દ્ર સરકારના 2018-19ના બજેટમાં ₹17,000 કરોડની જાહેરાત કરવા છતાં બેંગલુરુ સબ-અર્બન રેલ પ્રોજેક્ટ માટે ફંડ રિલીઝ કરવામાં નિષ્ફળતા મળી છે. કલ્યાણા કર્ણાટકમાં AIIMSની માંગણી કરવામાં આવી છે, પરંતુ કેન્દ્ર સરકાર તરફથી કોઈ જવાબ આપવામાં આવ્યો નથી. 2023-24 માટેના કેન્દ્રીય બજેટમાં અપર ભદ્રા પ્રોજેક્ટ માટે ₹5,300 કરોડની જાહેરાત કરવામાં આવી હોવા છતાં, હજુ સુધી એક પૈસા પણ બહાર પાડવામાં આવ્યા નથી.
કદાચ સૌથી પીડાદાયક ઉપેક્ષા એ આપણી સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક ઓળખને બાજુ પર રાખવાની છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આપણા રાજ્યના ધ્વજને ઓળખવાનો ઇનકાર એ એક આકર્ષક ઉદાહરણ છે. વધુમાં, રાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ માટે કન્નડમાં પરીક્ષાઓનો અભાવ અને ક્લાસિકલ ફંડ કેટેગરીના ભાગ રૂપે કન્નડ માટે ભંડોળની ફાળવણી ન કરવી એ સાંસ્કૃતિક હાંસિયામાં ધકેલવાના સ્પષ્ટ સંકેતો છે. જ્યારે PIB પોસ્ટનું કન્નડમાં ભાષાંતર કરવા જેવા સાદા હાવભાવની પણ અવગણના કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે સાંસ્કૃતિક ઉપેક્ષાનું ચિંતાજનક ચિત્ર દોરે છે.
તે સમજવું નિર્ણાયક છે કે માન્યતા માટેની કર્ણાટકની અરજી એકલતાની ઇચ્છાથી નથી પરંતુ માત્ર સમાવેશ માટેના કોલથી ઉદ્ભવી છે. ફેડરલ માળખામાં પ્રાદેશિક ઓળખને ઓળખવા અને તેનું સંવર્ધન કરવું એ ફક્ત આપણા રાષ્ટ્રીય ફેબ્રિકને મજબૂત બનાવે છે. ફેડરલ સ્વાયત્તતા રાજ્યોને તેમની અનન્ય જરૂરિયાતો અને પડકારોને પૂર્ણ કરવાની મંજૂરી આપે છે, આખરે એક મજબૂત, વધુ સુસંગત રાષ્ટ્રમાં ફાળો આપે છે.
કર્ણાટક તરીકે આપણે 50 વર્ષ વહાવીએ છીએ, ત્યારે કેન્દ્ર સરકાર માટે તેના રાજ્યોની આકાંક્ષાઓ અને યોગદાનને ઓળખવું અને મૂલ્ય આપવું આવશ્યક છે. કારણ કે તેના પ્રદેશોની સમૃદ્ધિ અને સ્વીકૃતિમાં જ રાષ્ટ્રની સાચી તાકાત અને એકતા રહેલી છે. ફેડરલ ઔચિત્ય માત્ર કર્ણાટકની અરજી નથી; તે વધુ એકીકૃત, માત્ર ભારતની હાકલ છે.
(લેખક કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી છે)
