- અમદાવાદઃ દેશના મેગા સિટીમાં અમદાવાદ જંગલના કવરની વાત કરીએ તો સૌથી વધુ નુકસાન થયું છે. શહેરનું જંગલ કવર જે 17.86 ચોરસ કિમી હતું તે ઘટીને 9.41 ચોરસ કિમી થઈ ગયું, જે 48% ઘટ્યું. મૂલ્યાંકન કરાયેલા સાત શહેરોમાંથી, દિલ્હી, ચેન્નાઈ, મુંબઈ અને હૈદરાબાદ જેવા મેગા શહેરોમાં વન કવર વધ્યું છે.
- ફોરેસ્ટ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયાના ‘સ્ટેટ ઓફ ફોરેસ્ટ રિપોર્ટ 2021 (IFSR)’માં વન કવરમાં ઘટાડો જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
- અહેવાલમાં પ્રથમ વખત મોટા મેગા શહેરો પર એક વિભાગ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. તેમાં જણાવાયું હતું કે ISFR 2011 થી ISFR 2021 સુધીના વન કવરમાં દશકીય ફેરફાર સાત મેગા શહેરોમાં વન કવરમાં 68 ચોરસ કિમીનો વધારો દર્શાવે છે. સૌથી મોટો ફાયદો હૈદરાબાદ (48.66 ચોરસ કિમી) અને દિલ્હી (19.91 ચોરસ કિમી)માં થયો હતો જ્યારે અમદાવાદ અને બેંગલુરુએ અનુક્રમે 8.55 ચોરસ કિમી અને 4.98 ચોરસ કિમી ઘટ્યું હતું, રિપોર્ટ જણાવે છે. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે IFSR એ સાત મેગા શહેરોમાં ખાસ કરીને વન કવરને આવરી લીધું છે.
- વન વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન કદાચ ‘મિશન મિલિયન પ્લસ ટ્રીઝ’ સહિત શહેરી વૃક્ષારોપણની ઝુંબેશ માટે ગઈ હશે, પરંતુ આ કાગળ પર જ રહી ગયું છે. જે રીતે શહેર વિસ્તરી રહ્યું છે અને બાંધકામ પ્રવૃત્તિ વધી રહી છે, વૃક્ષારોપણ શહેરીકરણના પ્રમાણમાં ન હતું.
- એક અધિકારીએ 2016ના અહેવાલને ટાંકીને જણાવ્યું હતું ગુજરાત વન વિભાગે જણાવ્યું હતું કે બિલ્ટ અપ એરિયા – રહેણાંક, વ્યાપારી અને ઔદ્યોગિક વિસ્તારો – 2005 માં 8,168.31 હેક્ટર હતા અને 2005 થી 2011 સુધીમાં 1,890.12 હેક્ટર વધીને 10,058.43 હેક્ટર થયા છે. તે પછી 2011 થી 2016 સુધીમાં 4,085.79 હેક્ટર વધીને 14,144.22 હેક્ટર થયું.
- અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે ઝડપી શહેરીકરણને કારણે, મકાનો, દુકાનોની વધતી જતી માંગ અને બાંધકામ, બિલ્ટ-અપ એરિયામાં 2005 થી 2011ના સમયગાળાની તુલનામાં 2011 થી 2016ના સમયગાળામાં બમણા દરે વધારો થયો છે.
- રાજ્ય સ્તરે, એકંદરે લીલું આવરણ, જેમાં વન આવરણ અને વૃક્ષ આવરણનો સમાવેશ થાય છે, તે વધીને 21,870 ચોરસ કિમી અથવા રાજ્યના ભૌગોલિક વિસ્તારના 11.14% થયો છે. 2013 થી આ આંકડો 21,647 ચોરસ કિલોમીટર પર સ્થિર હતો. છેલ્લા બે વર્ષમાં, રાજ્યમાં 223 ચોરસ કિલોમીટરનો વધારો જોવા મળ્યો હતો.
- જો કે, રાજ્યના વન અધિકારીઓના જણાવ્યા મુજબ, ગાઢ જંગલ કવરમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી, જેને 70% થી વધુની છત્ર ઘનતા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે. મધ્યમ જંગલોમાં 60 ચોરસ કિમીનો ઘટાડો થયો હતો, જ્યાં કેનોપી કવર 40% અને 70% ની વચ્ચે છે. આ મધ્યમ જંગલ ખુલ્લા જંગલમાં ફેરવાઈ ગયું હતું, જેમાં વધારો નોંધાયો હતો.
- અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે રાજ્યમાં વૃક્ષોનું આવરણ રાજ્યના ભૌગોલિક વિસ્તારના લગભગ 5% છે, જ્યારે વન કવર 7.57% છે.