વડોદરા: નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (NGT) એ 23 જેટલા ઔદ્યોગિક એકમો, કોમન એફ્લુઅન્ટ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (CETP) ને દંડ ફટકાર્યો છે. ગુજરાત દહેજ ઔદ્યોગિક વિસ્તાર ખાતે ઔદ્યોગિક વિકાસ નિગમ (GIDC) પર્યાવરણના ધોરણોના ઘોર ઉલ્લંઘન બદલ.
ઉદ્યોગોને મળીને રૂ. 82 કરોડનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે, જ્યારે જીઆઇડીસીને પર્યાવરણીય નુકસાન માટે રૂ. 6.19 કરોડનું વળતર ચૂકવવામાં આવ્યું છે, અને સીઇટીપી, દહેજને રૂ. 82 લાખનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે, અને સંયુક્ત ટીમ દ્વારા આ આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડ અને ગુજરાત પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડે GIDC ડ્રેનેજ સિસ્ટમમાં ગંદા પાણીનો નિકાલ કરતા ઉદ્યોગોની તપાસ હાથ ધરી હતી. લાલ, નારંગી, મોટા, મધ્યમ અને નાના ઉદ્યોગો સહિત કુલ 99 ઉદ્યોગો GIDC દહેજની ડ્રેનેજ સિસ્ટમમાં ગંદા પાણીનો નિકાલ કરી રહ્યા છે.
સંયુક્ત ટીમે આ વિસ્તારના 34 ઉદ્યોગોની મુલાકાત લીધી હતી, વિવિધ પમ્પિંગ સ્ટેશનો અને જીઆઈડીસી ડ્રેનેજ નેટવર્કના અંતિમ નિકાલ પોઈન્ટમાંથી અંતિમ વિસર્જન ગુણવત્તા ચકાસવા માટે નમૂનાઓ એકત્ર કર્યા હતા.
મોટાભાગના ઉદ્યોગો ઔદ્યોગિક કચરાના ધોરણોનું પાલન કરતા ન હતા. સંયુક્ત ટીમે એ પણ અવલોકન કર્યું કે સારી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર હોવા છતાં, CETP દહેજ કાર્યરત નથી અને ગંદાપાણીને કોઈપણ ટ્રીટમેન્ટ વિના સીધા ઇનલેટ ચેમ્બરમાંથી અંતિમ ડિસ્ચાર્જ સ્ટોરેજ ટાંકીમાં વહેવા દે છે! તેણે એ પણ અવલોકન કર્યું કે CETP દહેજ ડિસ્ચાર્જ ધોરણોને પૂર્ણ કરતું નથી.
NGT આદેશ જણાવે છે કે, “શરૃઆતથી જ CETPની બિન-ઓપરેશનલ સ્થિતિ મોટા રોકાણનો બિન-ઉપયોગ દર્શાવે છે,” ઉમેરે છે કે સ્થાપિત પ્લાન્ટ, મશીનરી અને સેન્સર બિન-કાર્યકારી હોવાથી નિષ્ક્રિય થઈ જશે.
આઘાતજનક રીતે, સંયુક્ત ટીમે અવલોકન કર્યું કે નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઓશનોગ્રાફી દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ 4.5 કિમીની લાઇન દ્વારા ઔદ્યોગિક કચરાને દરિયામાં નિકાલ કરવાને બદલે, કચરો માત્ર 600 મીટર સુધી મર્યાદિત વિસ્તરણ સાથે કિનારાની નજીક એક અલગ પાઇપલાઇન દ્વારા રાઉટ કરવામાં આવી રહ્યો છે. દરિયામાં “અંતિમ નિકાલ બિંદુ પર ડિસ્ચાર્જ ધોરણોનું એકંદરે બિન-પાલન, ભારે કાદવનો જમાવડો, GIDC ડ્રેનેજ લાઇનના ગૂંગળામણ અથવા લીકેજની સમસ્યાને કારણે મેનહોલ્સનું ઓવરફ્લો થવું, મેનહોલ્સ અને પમ્પિંગ સ્ટેશનોમાંથી ગંદુ પાણી વારંવાર વહેવું, ઉદ્યોગોમાંથી દૂષિત વહેણ વગેરે છે. જે સ્ટ્રોમ વોટર ડ્રેઇન અથવા સરફેસ ડ્રેઇન તરફ દોરી જાય છે,”તે જણાવે છે.