અમદાવાદ: ત્રણ દીપડા અને બે સિંહણ સક્કરબાગ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં સંપૂર્ણ રસીકરણ કરવામાં આવ્યું છે કોવિડ. મોટી બિલાડીઓને રસી આપવાનું ફિલ્ડ ટ્રાયલ સફળ રહ્યું છે અને પાંચેય પ્રાણીઓ સારી રીતે કામ કરી રહ્યા છે.
ગુજરાત વન વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે પ્રોટોકોલ અનુસાર બિલાડીઓને બીજો ડોઝ પ્રથમ શોટ આપવામાં આવ્યાના 28 દિવસ પછી આપવામાં આવ્યો હતો. બીજો શોટ જૂનના બીજા સપ્તાહમાં આપવામાં આવ્યો હતો અને અધિકારીઓ પ્રાણીઓ પર નજર રાખી રહ્યા હતા. મંગળવારે, અધિકારીઓએ કહ્યું કે અત્યાર સુધી કોઈ પ્રતિકૂળ પ્રતિક્રિયા નથી.
એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે મે મહિનામાં ત્રણ દીપડા અને બે સિંહોને પ્રથમ ડોઝ આપવામાં આવ્યો હતો. અધિકારીએ કહ્યું કે પાંચ પાંજરામાં બંધ પ્રાણીઓમાંથી એક પણ પ્રાણી સંગ્રહાલયના સંરક્ષણ માટેના સંવર્ધન કાર્યક્રમનો ભાગ નથી.
જૂન 2021 માં ચેન્નાઈ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં નવલકથા કોરોનાવાયરસના કારણે બે સિંહોના જીવનનો દાવો કરવામાં આવ્યા પછી, કેન્દ્રએ ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR-NRCE) હેઠળ સ્થાપિત હરિયાણામાં ઈક્વિન્સ પર નેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર તરફ વળ્યું. ICAR-NRCE ને આપવામાં આવેલ મિશન મોટી બિલાડીઓ માટે કોવિડ રસી વિકસાવવાનું હતું. જૂનાગઢનું સક્કરબાગ દેશના છ પ્રાણીસંગ્રહાલયોમાંનું એક હતું જ્યાં રસીની અસરકારકતા ચકાસવા સિંહ અને ચિત્તા પર ક્લિનિકલ ટ્રાયલ હાથ ધરવામાં આવી હતી. પ્રાણી સંગ્રહાલય દેશમાં સિંહ સંવર્ધન માટે નોડલ સુવિધા છે.
“પરવાનગી આપતી વખતે, કેન્દ્રએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કેદમાં એક પ્રજાતિના 15 થી વધુ પ્રાણીઓ ધરાવતા પ્રાણીસંગ્રહાલયો જ ટ્રાયલ કરી શકે છે,” અધિકારીએ કહ્યું. ટ્રાયલ માટે પસંદ કરાયેલા અન્ય પ્રાણીસંગ્રહાલયો દિલ્હી, બેંગલુરુ, નાગપુર, ભોપાલ અને જયપુરના હતા.
અધિકારીઓએ કહ્યું કે પ્રોટોકોલ દ્વારા વ્યાખ્યાયિત કર્યા મુજબ પ્રાણીઓને એન્ટિબોડીઝ માટે નિયમિતપણે અવલોકન કરવામાં આવે છે અને અહેવાલો ICAR-NRCE ને મોકલવામાં આવે છે. અધિકારીઓએ કહ્યું કે બીજા ડોઝ આપ્યા પછી લગભગ બે મહિના સુધી એન્ટિબોડીઝનું નિરીક્ષણ કરવું પડશે.
એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે હાલમાં એન્ટિબોડીઝ સારી રીતે વિકસિત થઈ રહી છે અને પ્રાણીઓને તાવ કે અન્ય કોઈ પ્રતિક્રિયા નથી. જો કે, તેમણે કહ્યું કે અન્ય પ્રાણી સંગ્રહાલયના પરિણામોની રાહ જોવી પડશે.
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે હાલમાં સરકારે જંગલમાં મોટી બિલાડીઓ માટે કે સંરક્ષણ માટે સંવર્ધન કાર્યક્રમોમાં સામેલ પ્રાણીઓ માટે રસીકરણને મંજૂરી આપી નથી.
ન્યુ યોર્ક સિટીના બ્રોન્ક્સ ઝૂની ચાર વર્ષની માદા વાઘ, નાદિયા, કોવિડનું નિદાન કરનાર પ્રથમ મોટી બિલાડી હતી. તેણીએ એપ્રિલ 2020 માં સકારાત્મક પરીક્ષણ કર્યું હતું. એસિમ્પટમેટિક ઝૂકીપરના સંપર્કમાં આવ્યા પછી તેણી અને અન્ય પાંચ પ્રાણીઓને ચેપ લાગ્યો હતો.
ભારતમાં, મે 2021માં હૈદરાબાદના નેહરુ ઝૂઓલોજિકલ પાર્કમાં આઠ એશિયાટિક સિંહો સૌપ્રથમ કોવિડ માટે પોઝિટિવ આવ્યા હતા. સિંહોના લક્ષણોમાં ઘરઘર, સૂકી ઉધરસ, નાકમાંથી સ્રાવ અને ભૂખ ન લાગવીનો સમાવેશ થાય છે.
ગુજરાત વન વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે પ્રોટોકોલ અનુસાર બિલાડીઓને બીજો ડોઝ પ્રથમ શોટ આપવામાં આવ્યાના 28 દિવસ પછી આપવામાં આવ્યો હતો. બીજો શોટ જૂનના બીજા સપ્તાહમાં આપવામાં આવ્યો હતો અને અધિકારીઓ પ્રાણીઓ પર નજર રાખી રહ્યા હતા. મંગળવારે, અધિકારીઓએ કહ્યું કે અત્યાર સુધી કોઈ પ્રતિકૂળ પ્રતિક્રિયા નથી.
એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે મે મહિનામાં ત્રણ દીપડા અને બે સિંહોને પ્રથમ ડોઝ આપવામાં આવ્યો હતો. અધિકારીએ કહ્યું કે પાંચ પાંજરામાં બંધ પ્રાણીઓમાંથી એક પણ પ્રાણી સંગ્રહાલયના સંરક્ષણ માટેના સંવર્ધન કાર્યક્રમનો ભાગ નથી.
જૂન 2021 માં ચેન્નાઈ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં નવલકથા કોરોનાવાયરસના કારણે બે સિંહોના જીવનનો દાવો કરવામાં આવ્યા પછી, કેન્દ્રએ ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR-NRCE) હેઠળ સ્થાપિત હરિયાણામાં ઈક્વિન્સ પર નેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર તરફ વળ્યું. ICAR-NRCE ને આપવામાં આવેલ મિશન મોટી બિલાડીઓ માટે કોવિડ રસી વિકસાવવાનું હતું. જૂનાગઢનું સક્કરબાગ દેશના છ પ્રાણીસંગ્રહાલયોમાંનું એક હતું જ્યાં રસીની અસરકારકતા ચકાસવા સિંહ અને ચિત્તા પર ક્લિનિકલ ટ્રાયલ હાથ ધરવામાં આવી હતી. પ્રાણી સંગ્રહાલય દેશમાં સિંહ સંવર્ધન માટે નોડલ સુવિધા છે.
“પરવાનગી આપતી વખતે, કેન્દ્રએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કેદમાં એક પ્રજાતિના 15 થી વધુ પ્રાણીઓ ધરાવતા પ્રાણીસંગ્રહાલયો જ ટ્રાયલ કરી શકે છે,” અધિકારીએ કહ્યું. ટ્રાયલ માટે પસંદ કરાયેલા અન્ય પ્રાણીસંગ્રહાલયો દિલ્હી, બેંગલુરુ, નાગપુર, ભોપાલ અને જયપુરના હતા.
અધિકારીઓએ કહ્યું કે પ્રોટોકોલ દ્વારા વ્યાખ્યાયિત કર્યા મુજબ પ્રાણીઓને એન્ટિબોડીઝ માટે નિયમિતપણે અવલોકન કરવામાં આવે છે અને અહેવાલો ICAR-NRCE ને મોકલવામાં આવે છે. અધિકારીઓએ કહ્યું કે બીજા ડોઝ આપ્યા પછી લગભગ બે મહિના સુધી એન્ટિબોડીઝનું નિરીક્ષણ કરવું પડશે.
એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે હાલમાં એન્ટિબોડીઝ સારી રીતે વિકસિત થઈ રહી છે અને પ્રાણીઓને તાવ કે અન્ય કોઈ પ્રતિક્રિયા નથી. જો કે, તેમણે કહ્યું કે અન્ય પ્રાણી સંગ્રહાલયના પરિણામોની રાહ જોવી પડશે.
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે હાલમાં સરકારે જંગલમાં મોટી બિલાડીઓ માટે કે સંરક્ષણ માટે સંવર્ધન કાર્યક્રમોમાં સામેલ પ્રાણીઓ માટે રસીકરણને મંજૂરી આપી નથી.
ન્યુ યોર્ક સિટીના બ્રોન્ક્સ ઝૂની ચાર વર્ષની માદા વાઘ, નાદિયા, કોવિડનું નિદાન કરનાર પ્રથમ મોટી બિલાડી હતી. તેણીએ એપ્રિલ 2020 માં સકારાત્મક પરીક્ષણ કર્યું હતું. એસિમ્પટમેટિક ઝૂકીપરના સંપર્કમાં આવ્યા પછી તેણી અને અન્ય પાંચ પ્રાણીઓને ચેપ લાગ્યો હતો.
ભારતમાં, મે 2021માં હૈદરાબાદના નેહરુ ઝૂઓલોજિકલ પાર્કમાં આઠ એશિયાટિક સિંહો સૌપ્રથમ કોવિડ માટે પોઝિટિવ આવ્યા હતા. સિંહોના લક્ષણોમાં ઘરઘર, સૂકી ઉધરસ, નાકમાંથી સ્રાવ અને ભૂખ ન લાગવીનો સમાવેશ થાય છે.
