બુધવારના રોજ, રોઇટર્સના એક અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રશિયા સતત બીજા મહિને ભારત માટે ટોચના તેલ સપ્લાયર તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. તેણે નવેમ્બરમાં ઇરાકને બદલે ભારતના નંબર 1 સપ્લાયર તરીકે સ્થાન મેળવ્યું છે કારણ કે રિફાઇનર્સે ભાવની મર્યાદા પુરવઠાને અસર કરી શકે છે અને ચૂકવણીના માર્ગો બંધ કરી શકે છે તેવા ડરથી તેલની ખરીદી કરી હતી.
વેપાર સ્ત્રોતોમાંથી રોઇટર્સ દ્વારા ટાંકવામાં આવેલા ડેટા દર્શાવે છે કે રશિયામાંથી ભારતની તેલની આયાત નવેમ્બરમાં સતત 5મા મહિને વધી હતી, જે નવેમ્બરમાં કુલ 908,000 બેરલ પ્રતિ દિવસ (bpd) હતી. આ ઑક્ટોબરમાં રશિયામાંથી તેલની આયાત કરતાં 4% વધુ છે.
હકીકતમાં, નવેમ્બરમાં લગભગ 4 મિલિયન બીપીડી તેલની ભારતની કુલ આયાતમાં રશિયન તેલનો હિસ્સો લગભગ 23% હતો.
પ્રાઇસ કેપને કારણે પ્રવાહમાં વધારો થયો
યુરોપિયન યુનિયને 5 ડિસેમ્બરથી રશિયાના દરિયાઈ તેલની આયાત પર પ્રતિબંધ લાદ્યો હતો. આનાથી મોસ્કોને તેના ક્રૂડ માટે, ખાસ કરીને એશિયામાં, લગભગ 1 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ માટે વૈકલ્પિક બજારો શોધવાની ફરજ પડી છે.
આ ઉપરાંત, ગ્રૂપ ઓફ સેવન (G7) અગ્રણી અર્થતંત્રોએ પણ યુક્રેનમાં તેના યુદ્ધને નાણાં આપવાની મોસ્કોની ક્ષમતાને મર્યાદિત કરવા માટે રશિયન દરિયાઈ તેલ પર $60ની કિંમતની મર્યાદા લાગુ કરી હતી.
પશ્ચિમી ક્રિયાઓએ રશિયન ઉત્પાદકોને એકબીજા સાથે અને એશિયા, યુરોપ અને મધ્ય પૂર્વના સપ્લાયરો સાથે તીવ્ર સ્પર્ધામાં છોડી દીધા છે, એટલે કે ખરીદદારો શોધવાની તેમની શ્રેષ્ઠ આશા કિંમતો નીચી છે.
યુરોપિયન યુનિયન, તેનું સૌથી નજીકનું તેલ બજાર હોવાથી, આ વર્ષની શરૂઆતમાં દેશનો આશરે અડધો પુરવઠો લે છે. જો કે, આયાત પ્રતિબંધ અને ભાવ મર્યાદાએ બ્લોકમાં રશિયન ક્રૂડના દરિયાઈ પ્રવાહને અટકાવ્યો છે.
બ્લૂમબર્ગના અહેવાલ મુજબ, યુરોપ દ્વારા દૂર કરાયેલું ક્રૂડ એશિયા તરફ વાળવામાં આવ્યું છે, જેમાં ટેન્કરોના ફ્લોટિલા ખંડની આસપાસ અને સુએઝ કેનાલ દ્વારા ભારત અને ચીનને કાર્ગો પહોંચાડવા માટે વહન કરવામાં આવે છે.
9 ડિસેમ્બર સુધીના અઠવાડિયામાં પ્રવાહ વધીને 3 મિલિયન બેરલ કરતાં વધુ થયો હતો, જે અઠવાડિયા દરમિયાન રશિયન બંદરો પરથી મોકલવામાં આવેલા તમામ ક્રૂડનો 89% હિસ્સો ધરાવે છે.
કોઈ અંતિમ ગંતવ્ય દર્શાવતા જહાજો પર ક્રૂડ શિપમેન્ટ, જે સામાન્ય રીતે ભારત અથવા ચીનમાં સમાપ્ત થાય છે, તે દરરોજ 2.5 મિલિયન બેરલથી વધુ થઈ ગયું છે. ભારતીય અથવા ચાઈનીઝ બંદરોને તેમના ગંતવ્ય સ્થાન તરીકે દર્શાવતા જહાજો પરના વોલ્યુમો પાછલા અઠવાડિયા કરતાં થોડો બદલાયો હતો, જ્યારે પોર્ટ સઈદ અથવા સુએઝ તરીકે ગંતવ્ય દર્શાવતા જહાજોની સંખ્યા ચાર અઠવાડિયાની મૂવિંગ એવરેજ પર દરરોજ લગભગ 800,000 બેરલની સમકક્ષ થઈ ગઈ હતી. આધાર
ભારત પ્રાઇસ કેપથી નીચે ખરીદી કરે છે
રશિયાના ફ્લેગશિપ યુરલ ક્રૂડ પરના પ્રતિબંધે ભારતને પ્રબળ ખરીદદાર બનાવ્યું છે જેણે પશ્ચિમ દ્વારા લાદવામાં આવેલી $60 ની કિંમતની મર્યાદા કરતાં ઘણી ઓછી કિંમતે બેરલ ખરીદ્યા હતા.
રોઇટર્સના અહેવાલ મુજબ, આ મહિને કેટલાક સોદા માટે, ભારતીય બંદરો પર યુરલ્સની કિંમત, જેમાં વીમો અને જહાજ દ્વારા ડિલિવરીનો સમાવેશ થાય છે, ડેટેડ બ્રેન્ટની માસિક સરેરાશની સરખામણીમાં લગભગ માઈનસ $12-$15 પ્રતિ બેરલ થઈ ગયો છે, જે ડિસ્કાઉન્ટથી નીચે છે. ઓક્ટોબરમાં બેરલ દીઠ $5-$8 અને નવેમ્બરમાં $10-$11.
ડિસ્કાઉન્ટનો અર્થ એ છે કે કેટલાક કિસ્સાઓમાં તેલ સ્થાનિક લેવી સહિત એકંદર ઉત્પાદન ખર્ચથી નીચા ભાવે વેચાય છે, રોઇટર્સે ઉદ્યોગના સૂત્રોને ટાંકીને જણાવ્યું હતું.
રિપોર્ટમાં વધુમાં જણાવાયું છે કે રશિયાના પશ્ચિમી બંદરો પર યુરલ ઓઈલ માટે કેટલાક સોદાઓ હેઠળ ભારતને વેચાણ માટેનું ડિસ્કાઉન્ટ વધીને $32-$35 પ્રતિ બેરલ થઈ ગયું છે જ્યારે નૂર કિંમતમાં સામેલ નથી.
ડેટેડ બ્રેન્ટ બેન્ચમાર્કનું મૂલ્ય ડિસેમ્બરની શરૂઆતમાં બેરલ દીઠ $80 ની નીચે હતું, જ્યારે નિકાસ, ટેક્સ અને બંદરો પર પરિવહન ખર્ચ સહિત ઉત્પાદકો માટે રશિયન તેલની અંદાજિત કિંમત લગભગ $15-45 પ્રતિ બેરલ હતી, એમ નાયબ ઉર્જા પ્રધાન પાવેલ સોરોકિને છેલ્લે જણાવ્યું હતું. વર્ષ
વેપારીઓએ જણાવ્યું હતું કે રશિયન ઓઇલ સપ્લાયર્સ તેમના પોતાના જહાજો અને શિપિંગ ભાગીદારોનો ઉપયોગ કરીને ભારતમાં યુરલ તેલના પરિવહનને જાતે જ હેન્ડલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, જે પરિવહન ખર્ચમાં ઘટાડો કરી શકે છે.
નવેમ્બરમાં ભારતમાં યુરલનો પુરવઠો વધીને ઓછામાં ઓછો 3.7 મિલિયન ટન થયો હતો અને ગયા મહિને દરિયાઈ બંદરો દ્વારા સમગ્ર ગ્રેડના લોડિંગના રેકોર્ડ 53.2% સુધી પહોંચ્યો હતો, રેફિનિટીવ ઈકોન ડેટા દર્શાવે છે.
રશિયા ટોચના સ્થાને છે
એશિયામાં તેલનો બીજો સૌથી મોટો ઉપભોક્તા ભારત, ટૂંકા પરિવહન માર્ગને કારણે ચીન કરતાં યુરલ ખરીદવા માટે વધુ સારી રીતે સ્થિત છે, અને તેની રિફાઇનરીઓ રશિયન તેલની પ્રક્રિયા કરવા માટે સારી રીતે અનુકૂળ છે.
વધુમાં, નવી દિલ્હી રશિયન સંસ્થાઓ દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવતા જહાજો અને વીમા કવચને માન્યતા આપે છે, જે હવે યુરોપમાં માન્ય નથી.
પરિણામે, નવેમ્બરમાં લગભગ 4 મિલિયન બીપીડી તેલની ભારતની કુલ આયાતમાં રશિયન તેલનો હિસ્સો લગભગ 23% હતો.
ગયા મહિને ઈરાકમાંથી ભારતની ઓઈલની આયાત સપ્ટેમ્બર 2020 પછીની સૌથી નીચી સપાટીએ આવી ગઈ હતી, જ્યારે સાઉદી અરેબિયામાંથી તે 14 મહિનાની નીચી સપાટીએ આવી ગઈ હતી, ડેટા દર્શાવે છે.
ભારતીય રિફાઇનર્સ કે જેઓ શરૂઆતમાં 5 ડિસેમ્બર પછી લોડિંગ માટે રશિયન ક્રૂડનો ઓર્ડર આપવાથી સાવચેત હતા, તેમણે મોસ્કોથી ખરીદી ફરી શરૂ કરી છે કારણ કે પ્રતિબંધો રશિયન તેલ માટે સીધી ચુકવણીની મંજૂરી આપે છે, સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું.
રશિયન તેલની ઊંચી ખરીદીને કારણે મધ્ય પૂર્વમાંથી ભારતીય આયાતમાં ઘટાડો થયો અને ઓર્ગેનાઈઝેશન ઓફ પેટ્રોલિયમ એક્સપોર્ટિંગ કન્ટ્રીઝ (OPEC) ના સભ્ય દેશો નવેમ્બરમાં ઘટીને અત્યાર સુધીના સૌથી નીચા સ્તરે આવી ગયા, ડેટા દર્શાવે છે.
એપ્રિલ-નવેમ્બર દરમિયાન, આ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ આઠ મહિનામાં, ઇરાક ભારતને સૌથી વધુ તેલ સપ્લાયર તરીકે ચાલુ રાખ્યું છે, ત્યારબાદ સાઉદી અરેબિયા અને રશિયા છે, જેણે UAEને ચોથા સ્થાને પછાડી દીધું છે.
એકંદરે આયાત ઘટી છે
દેશમાં રશિયન ક્રૂડનો પ્રવાહ વધ્યો હોવા છતાં, નવેમ્બરમાં ભારતની એકંદર તેલની આયાત પાછલા મહિનાની સરખામણીએ 11% ઘટી છે.
ભારતે નવેમ્બરમાં 3.98 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ (bpd) તેલની આયાત કરી હતી કારણ કે રશિયા સમર્થિત નાયરા એનર્જીએ પશ્ચિમ કિનારે તેની 400,000 bpd વાડીનાર રિફાઇનરીના જાળવણી બંધને કારણે ખરીદીમાં ઘટાડો કર્યો હતો.
વિશ્વના સૌથી મોટા રિફાઈનિંગ કોમ્પ્લેક્સના ઓપરેટર રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝે નવેમ્બરમાં રશિયન ઓઈલની આયાતની માસિક માત્રામાં 26.2%નો ઘટાડો કરીને લગભગ 144,000 બેરલ પ્રતિ દિવસ (bpd), રોઈટર્સના અહેવાલમાં દર્શાવ્યું હતું.
રિલાયન્સની એકંદર આયાત નવેમ્બરમાં 1.1 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ (bpd) તેલની હતી, જે અગાઉના મહિના કરતાં 4% નીચી છે, ડેટા દર્શાવે છે.
અન્ય ભારતીય રિફાઇનર્સની જેમ, રિલાયન્સે યુક્રેન પરના તેના આક્રમણને પગલે મોસ્કો પાસેથી કેટલીક પશ્ચિમી કંપનીઓ અને દેશોએ ખરીદી કરવાનું ટાળ્યા પછી ડિસ્કાઉન્ટેડ રશિયન તેલની પ્રક્રિયામાં નોંધપાત્ર વધારો કર્યો છે. ખાનગી રિફાઇનરે ગયા મહિને કઝાકિસ્તાનના CPC બ્લેન્ડની આયાતમાં નોંધપાત્ર વધારો કર્યો હતો.
‘ભારત શ્રેષ્ઠ સોદાની શોધ ચાલુ રાખશે’
ભારતે પોતાનું વલણ જાળવી રાખ્યું છે કે સ્થાનિક રિફાઇનર્સ દેશના હિતમાં શ્રેષ્ઠ સોદાની શોધ કરવાનું ચાલુ રાખશે.
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે ગયા અઠવાડિયે રાજ્યસભામાં કહ્યું હતું કે ભારત માત્ર એક દેશ પાસેથી તેલ ખરીદતું નથી, પરંતુ અનેક સ્ત્રોતો પાસેથી ખરીદે છે.
“અમે અમારી કંપનીઓને રશિયન તેલ ખરીદવા માટે નથી કહેતા. અમે અમારી કંપનીઓને તેલ ખરીદવાનું કહીએ છીએ (આધારિત) તેઓ કયા શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ મેળવી શકે છે. હવે તે તેના પર નિર્ભર કરે છે કે બજાર શું ઉછાળે છે,” તેમણે સ્પષ્ટતાના જવાબમાં જણાવ્યું હતું. વિદેશ નીતિ પરના તેમના સુઓમોટો નિવેદન પર સાંસદો દ્વારા માંગવામાં આવી હતી.
જયશંકરે ઉમેર્યું હતું કે, કંપનીઓ વધુ સ્પર્ધાત્મક સ્ત્રોતો પર જશે.
“કૃપા કરીને સમજો કે આપણે માત્ર એક દેશ પાસેથી તેલ ખરીદીએ છીએ એવું નથી. અમે બહુવિધ સ્ત્રોતોમાંથી તેલ ખરીદીએ છીએ, પરંતુ ભારતીય લોકોના હિતમાં જ્યાં અમને શ્રેષ્ઠ સોદો મળે ત્યાં જવાની તે સમજદાર નીતિ છે અને અમે તે જ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ. કરવા માટે,” તેમણે કહ્યું હતું.
પ્રાઈસ કેપ્સ પર, જયશંકરે કહ્યું કે આ પગલાની અસર ભારત પર હજુ સ્પષ્ટ નથી.
“અમારી ચિંતા ખરેખર એ છે કે તે ઊર્જા બજારોની સ્થિરતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતા માટે શું કરશે, તે ચિંતાનો વિષય છે,” તેમણે કહ્યું હતું.
(એજન્સીના ઇનપુટ્સ સાથે)
