ન્યાયાધીશ કૌલે જણાવ્યું હતું કે ન્યાયિક નિમણૂક પ્રક્રિયા દરમિયાન સરકાર વિરુદ્ધ આરોપી વ્યક્તિઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરવાનો રેકોર્ડ ધરાવતા ક્રિમિનલ વકીલ તરીકેની કોઈની નિપુણતા તેની સામે ન હોવી જોઈએ. ફાઈલ | ફોટો ક્રેડિટ: સંદીપ સક્સેના
સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે કેન્દ્રને સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે માત્ર તેમના રાજકીય જોડાણો માટે અથવા કોર્ટમાં સરકાર સામેના કેસનો બચાવ કરવા માટે ન્યાયિક નિમણૂક માટે કોલેજિયમ દ્વારા ભલામણ કરાયેલ લોકોને પસંદગીપૂર્વક બાયપાસ ન કરો.
“અમારી પાસે શાસનની એક સિસ્ટમ છે જેના દ્વારા વિવિધ પક્ષો જુદા જુદા રાજ્યોનું સંચાલન કરે છે… તમારે એ હકીકતને સંતુલિત કરવી પડશે કે 40% રાજ્યો વિરોધ પક્ષો દ્વારા સંચાલિત છે. તેથી, કાયદા અધિકારીઓના હોદ્દા ધરાવતા લોકો હોઈ શકે છે અથવા આ પક્ષો સાથે કેટલાક જોડાણ ધરાવતા હોઈ શકે છે… કેટલાક વકીલોની કોલેજિયમ દ્વારા ભલામણ કરવામાં આવે છે, ભલે તેઓ રાજકીય રીતે ખૂબ સક્રિય ન હોય, પરંતુ શાસક અથવા વિરોધ પક્ષો સાથે કોઈ સંબંધ ધરાવતા હોય. ન્યાયમૂર્તિ સંજય કિશન કૌલે, ન્યાયમૂર્તિ સુધાંશુ ધુલિયા સાથેની બેન્ચનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા, કેન્દ્રને સંબોધન કર્યું, જેનું પ્રતિનિધિત્વ એટર્ની-જનરલ આર. વેંકટરામાણીએ કર્યું.
અદાલતે ઉમેદવારના રાજકીય પક્ષ સાથેના જોડાણ વચ્ચે, દાખલા તરીકે રાજ્યના કાયદા અધિકારી તરીકે, કોઈની પાસે “ઊંડા મૂળિયાવાળું રાજકીય પાસું છે જે તેના ન્યાયિક કાર્યને અસર કરશે” સાથે તફાવત કરે છે.
તેવી જ રીતે, ન્યાયમૂર્તિ કૌલે જણાવ્યું હતું કે સરકાર વિરુદ્ધ આરોપી વ્યક્તિઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરવાનો રેકોર્ડ ધરાવતા ફોજદારી વકીલ તરીકેની કોઈની કુશળતા ન્યાયિક નિમણૂક પ્રક્રિયા દરમિયાન તેની સામે ન થવી જોઈએ.
“એક ફોજદારી વકીલ તરીકે તેણે હંમેશા સરકાર સામે કેસ કર્યા હશે. પરંતુ તે વધુ કારણ છે કે તે આ બાજુના ફોજદારી કેસોની સુનાવણીમાં નિપુણ હશે. જો તમે કોઈ વ્યક્તિને તે કોના માટે હાજર થયા તેના આધારે પસંદ કરો છો, તો ફક્ત સરકારી વકીલને જ બેંચમાં લઈ જઈ શકાય છે, ”જસ્ટિસ કૌલે અવલોકન કર્યું.
બેન્ચે ચેતવણી આપી હતી કે સરકાર દ્વારા ઉચ્ચ અદાલતના ન્યાયાધીશોની પસંદગીયુક્ત ટ્રાન્સફર, સર્વોચ્ચ અદાલતની વારંવારની ચેતવણીઓ છતાં, કૉલેજિયમની “અપ્રિય” પ્રતિક્રિયા પેદા કરી શકે છે.
“એકવાર લોકોની જજ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવે, જ્યાં તેઓ તેમની ફરજો બજાવે છે તે સરકાર માટે ચિંતાનો વિષય બની શકે નહીં… ન્યાયાધીશે ‘A’ કોર્ટમાં કામ કરવું જોઈએ કે ‘B’ કોર્ટમાં તે ન્યાયતંત્ર પર છોડવું જોઈએ. અમે તે તબક્કે પહોંચી રહ્યા છીએ જ્યાં કાલે કોલેજિયમ સામૂહિક રીતે આ ન્યાયાધીશને ન્યાયિક કાર્ય ન સોંપવાની સલાહ આપશે… અમને તે પગલું ભરવા માટે દબાણ કરશો નહીં. આમ કરવું આપણી શક્તિની બહાર નથી. કોલેજિયમ સાથે ચર્ચા કર્યા બાદ હું જવાબદારી સાથે આ કહી રહ્યો છું. તે મારા તરફથી કોઈ અણગમતી ટિપ્પણી નથી,” જસ્ટિસ કૌલે સરકારને ચેતવણી આપી.
કોર્ટે કહ્યું કે હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશોની નિમણૂક અને બદલી બંનેમાં સરકારની પસંદ અને પસંદ કરવાની નીતિ “મહાન ચિંતાનો વિષય” છે. જસ્ટિસ કૌલે કોર્ટમાં જાહેર કર્યું, “પિક અને પસંદ કરવાનું બંધ કરવું જોઈએ.”
જસ્ટિસ કૌલે કહ્યું કે કોલેજિયમ દ્વારા ભલામણ કરાયેલી યાદીમાંથી નામોને અલગ કરવાથી ન્યાયતંત્રની અંદરની વરિષ્ઠતાને ખલેલ પહોંચે છે.
“તમે કૉલેજિયમની ભલામણ પછી પણ નામો સ્પષ્ટ કરતા નથી… મને નથી લાગતું કે હવે હું ક્યારેય એક યુવાન, સક્ષમ વકીલને સૂચન કરી શકું છું જે વાજબી કાયદાની પ્રેક્ટિસ સાથે બેન્ચને આમંત્રણ સ્વીકારવા માટે બલિદાન આપે. શા માટે કોઈ તેનું માથું બ્લોક પર મૂકવા માંગે છે?” જસ્ટિસ કૌલે તેમની નારાજગી વ્યક્ત કરી.
તેમણે કહ્યું કે કોલેજિયમ દ્વારા 14 નામોની ભલામણ સરકાર પાસે પેન્ડિંગ છે અને તેનો કોઈ જવાબ નથી. ન્યાયિક નિમણૂક માટે કોલેજિયમ દ્વારા બે કે તેથી વધુ વખત પાંચ નામોનો પુનરોચ્ચાર કરવામાં આવ્યો છે.
બેંગલુરુના અરજદાર એડવોકેટ્સ એસોસિએશન માટે એડવોકેટ્સ પ્રશાંત ભૂષણ અને અમિત પાઈએ જણાવ્યું હતું કે બેન્ચે સરકારને આટલા મહિનાઓમાં લાંબો દોર આપ્યો છે અને અવમાનના પગલાં શરૂ કરીને “ચાબુક તોડવાનો” સમય આવી ગયો છે.
વરિષ્ઠ વકીલ અરવિંદ દાતારે જણાવ્યું હતું કે હવે સમય આવી ગયો છે કે અદાલતે “સુપ્રીમ કોર્ટ કોલેજિયમ દ્વારા મંજૂર કરાયેલા નામોને અલગ પાડવાની મંજૂરી ન આપવા માટે કલમ 141 હેઠળ કાયદો ઘડ્યો”. કલમ 141 આદેશ આપે છે કે સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા જાહેર કરાયેલ કાયદો બધા માટે બંધનકર્તા છે.
શ્રી વેંકટરામણીએ સરકાર સાથે “ફળદાયી ચર્ચા” માટે વધુ સમય માંગ્યો. ખંડપીઠે કેસની વધુ સુનાવણી 20 નવેમ્બરે સુનિશ્ચિત કરી હતી.